مالیات بر ارزش افزوده جایگزینی مناسب برای درآمدهای نفتی

مالیات بر ارزش افزوده جایگزینی مناسب برای درآمدهای نفتی

بر اساس قانون بودجه و برنامه سند چشم‌انداز ۲۰ساله کشور باید درآمدهای مالیاتی به نوعی جایگزین درآمدهای نفتی شود که زمانی به پایان خواهد رسید.

به عبارت دیگر، بر اساس سند چشم‌انداز ۲۰ساله کشور دولت باید تا پایان برنامه پنجم توسعه قادر باشد که هزینه‌های جاری خود را به طور عمده از درآمد مالیاتی تامین کند و از اتکای این بخش به درآمدهای نفتی بکاهد.

مالیات در کشورهای مختلف دنیا، بخش عمده‌ای از هزینه‌های عمومی را تشکیل می دهد به نحوی‌که در برخی از کشورها ۹۰ تا ۹۵ درصد از هزینه‌های عمومی مورد نیاز دولت از طریق مالیات تامین می شود، اما این رقم در ایران حتی با تلاش‌های بسیار زیاد دولت بسیار کم است و با رقم‌های مرسوم در دنیا بسیار فاصله دارد .

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی اجرای صحیح قانون مالیات بر ارزش افزوده در چارچوب یک برنامه‌ی کلان اقتصادی و به دور از بخشی‌نگری سبب برقراری عدالت در پرداخت مالیات وتامین بخشی از هزینه های دولت می شود. مالیات بر ارزش افزوده از انواع مالیات غیر مستقیم محسوب میشود، که بر مصرف وضع می‌گردد.

این نوع مالیات نوعی مالیات چند مرحله‌ای است، که در مراحل مختلف زنجیره تولید- توزیع بر اساس درصدی از ارزش افزوده کالاهای تولید شده یا خدمات ارائه شده در هر مرحله اخذ می‌گردد، ولی مالیات پرداختی در هر مرحله از زنجیره واردات ـ تولید ـ توزیع، به عنصر مرحله بعدی زنجیره انتقال می‌یابد، تا نهایتاً توسط مصرف‌کننده نهایی پرداخت گردد. استفاده از مالیات بر ارزش افزوده به عنوان یک روش نوین مالیاتی، مورد پذیرش اغلب کشورهای جهان قرار گرفته است. این مالیات امکان وصول بخش اعظم ظرفیت‌های بالقوه مالیاتی کشور را مهیا می‌سازد.

پایه گسترده این نوع مالیات،‌ نرخ پایین و یکسان آن، از ویژگیهای بارز این نوع مالیات است و انتظار بر این است که با اجرای آن فعالیتهای اقتصادی تشویق گردند. مالیات برارزش افزوده می‌تواند تا حد زیادی جایگزین مالیات‌های دیگر شود، هم‌چنین امکان دارد این مالیات بخشی از فعالیت‌های اقتصادی را که تحت پوشش قراردادن آن‌ها با استفاده از سایر روش‌ها مثل مالیات برفروش دشوار است را پوشش دهد. مالیات برارزش افزوده سازوکار خود اجرایی دارد، لذا احتمالاً هزینه‌های جمع‌آوری درمقایسه با سایر روش‌های اخذ مالیات پایین‌تراست. هم‌چنین استفاده از این روش موجب کاهش مالیات مضاعف، کاهش فرارهای مالیاتی و کاهش وقفه زمانی پرداخت نیز می‌شود. چنانکه مردم ایران بدانند با اجرای مالیات بر ارزش افزوده دیگر از اتکای هر چه بیشتر کشور به نفت که سرمایه ملی است کاهش می یابد و در نتیجه نفت، این منبع تجدید ناپذیر برای نسل های آینده هم باقی می ماند دیگر، ابهامی در اجرای این قانون وجود نخواهد داشت.

سمیه حیدری

منبع: سازمان امور مالیاتی