مالیات و استاندارد تجدید‌نظر شده ۱۵
مالیات و استاندارد تجدید‌نظر شده ۱۵
مصطفی با تقوا*
مقدمه
براساس استاندارد تجدید نظر شده ۱۵ (سرمایه‌گذاری‌ها) که از ۱/۱/۱۳۹۳ در صورت‌های مالی اجباری شده (و بعضی از شرکت‌ها نیز در سال ۱۳۹۲به پیشواز آن رفتند) در صورت اعمال خالص ارزش فروش طبق استاندارد مزبور و اضافه ارزش سرمایه‌گذاری‌ها، درآمد تحقق‌نیافته‌ای شناسایی می‌شود که طبق استاندارد ۱۵ باید به عنوان درآمد در صورت سود و زیان جاری انعکاس یابد. بحثی که این روزها می‌شود تعلق یا عدم تعلق مالیات روی این درآمد (تحقق نیافته) است.
مدیر محترم مالی شرکت سرمایه‌گذاری خوارزمی نوشتند که حتما مشمول است، اساتید گرامی آقایان وفادار و شهدادفرد در همین روزنامه نوشتند که از یک منبع نمی‌شود دو مالیات گرفت و تنها هنگام فروش، مالیات نقل و انتقال به صورت اتوماتیک و مقطوع پرداخت می‌شود.
بحث اصلی
مطالب اینجانب در خصوص اینکه آیا مازاد تجدید ارزیابی درآمد تحقق یافته است که مشمول مالیات شود؟ به طور مفصل در همین روزنامه چاپ شد. آن مطلب عینا درخصوص این درآمد نیز صادق است. درآمد حاصل از ارزیابی سهام نیز درآمدی تحقق نیافته است. یک تفاوت ارزش دارایی است که هیچ جریان ورودی نداشته است، آیا می‌توانیم برای آن جریان خروجی قائل شویم؟ سود حاصل یک سود تحقق نیافته حسابداری است. دقت شود در بندهای ۱۵ تا ۲۸ استاندارد ۳ که شرط اساسی در درآمد تحقق یافته را جریان ورودی منافع اقتصادی می‌داند.
بر اساس بند ۲۹ استاندارد یادشده دو شرط توامان برای سود تضمین شده، درآمد حق امتیاز و سود سهام عنوان شده (این قسمت چون شباهتی به سود تحقق نیافته بحث مورد انتقاد است بیان شده)
الف– احتمال ورود جریان منافع اقتصادی
ب- اندازه‌گیری قابل اتکای درآمد
سوال) آیا درآمد فوق دارای جریان منافع اقتصادی است؟ مشخص نیست، ممکن است این سهم هرگز به فروش نرود در ضمن ما بر اساس قانون مالیات‌های مستقیم هر سال را به طور جداگانه بررسی می‌کنیم. حداقل در سالی که حساب‌ها بسته می‌شود و این سرمایه‌گذاری مانده دارد و به روش خالص ارزش فروش ارزشیابی شده و سود تحقق نیافته شناسایی شده فروش سرمایه‌گذاری اتفاق نیفتاده و بالطبع جریان ورودی نداشته‌ایم. در ضمن براساس مصوبه مجلس تغییرات دارایی‌های بانک مرکزی سود تحقق نیافته حسابداری تلقی شده و مشمول مالیات نیست، پس این سود سرمایه‌گذاری نیز تحقق نیافته است و مشمول مالیات نمی‌تواند باشد. همچنین براساس قانون مالیات‌های مستقیم درآمد مشمول مالیات یک درآمد تحقق یافته است نه تحقق نیافته. اگر‌چه براساس استاندارهای حسابداری عنوان شده که درآمد تحقق نیافته یادشده به سود و زیان جاری برود. قطعا همان‌گونه که همگان قبول داریم بین سود حسابداری و سود مشمول مالیات ابرازی تفاوت است و سود حسابداری با اضافه و کسر کردن یکسری اقلام (مانند هزینه‌های برگشتی، معافیت سود سپرده و …) تبدیل به سود مشمول مالیات ابرازی و تشخیصی می‌شود. پس هنگامی که این سود تحقق نیافته (شناسایی تنها بنا بر الزام استانداردی) به سود حسابداری منتقل شده، هنگام تسلیم اظهار‌نامه و برگ تشخیص باید به سود حسابداری هزینه‌های برگشتی اضافه شود سپس در قسمت معافیت‌ها علاوه بر سود سپرده‌های بانکی و سود سهام و سود فروش املاک و … سود تحقق نیافته فوق نیز کسر شود. بدیهی است جریان خروجی مالیات باید براساس یک جریان ورودی باشد. مگر می‌شود جریان ورودی نداشته باشیم اما جریان خروجی متصور شویم؟ خیر.
نتیجه
با عنایت به جمیع توضیحات تفصیلی بالا، همچنین دلایل مشمول مالیات نبودن مازاد تجدید ارزیابی در همین روزنامه، مصوبه بانک مرکزی برای معافیت مالیاتی ارزیابی دارایی‌های بانک مرکزی و این واقعیت که تحقق درآمد فوق هنگام فروش است و در آن زمان مالیات قابل پرداخت است (جریان خروجی در مقابل ورودی) و… سود تحقق نیافته ناشی از الزامات استاندارد ۱۵ مشمول مالیات نیست.
*حسابدار رسمی- حسابدار مستقل
منبع: دنیای اقتصاد
