نکات استاندارد حسابرسی ۶۰۰

نکات استاندارد حسابرسی ۶۰۰ ( ملاحظات خاص در حسابرسی صورتهای مالی گروه، شامل کار حسابرسان بخش)

هدف
۱. استانداردهای حسابرسی در مورد حسابرسی گروه نیز کاربرد دارد. در این استاندارد ملاحظات خاصی مطرح شده است که در خصوص حسابرسی گروه کاربرد دارد، به ویژه مواردی که دربرگیرنده حسابرسان بخش است.

۲. اهداف حسابرس عبارت است از:
الف) تصمیم گیری نسبت به قبول یا رد حسابرسی صورتهای مالی گروه،
ب) برقراری ارتباط شفاف با حسابرسان بخش راجع به دامنه و زمانبندی حسابرسی اطلاعات مالی بخشها و یافته های آنان، و
پ) کسب شواهد حسابرسی کافی و مناسب در مورد اطلاعات مالی بخشها و فرایند تلفیق، به منظور اظهارنظر در مورد اینکه آیا صورتهای مالی گروه، از تمام جنبه های بااهمیت، طبق استانداردهای حسابداری تهیه شده است یا خیر.

۳. تعاریف
بخش: یک واحد تجاری یا فعالیت تجاری که مدیران اجرایی بخش یا گروه برای آن اطلاعات مالی تهیه می کنند و باید در صورتهای مالی گروه گنجانده شود.

حسابرس بخش:
حسابرسی که در حسابرسی اطلاعات مالی یک بخش، خواسته های تیم حسابرسی گروه را نیز به منظور کمک به حسابرسی گروه انجام می دهد.

مدیر مسئول حسابرسی گروه:
شریک یا فرد واجد شرایط دیگری در مؤسسه، دارای مجوز حرفه ای یا قانونی مربوط، که مسئول حسابرسی گروه و اجرای آن، و گزارش صادره از طرف مؤسسه در مورد صورتهای مالی گروه است. در مواردی که حسابرسان به طور مشترک حسابرسی گروه را انجام می دهند، شرکای حسابرسی مشترک و تیمهای حسابرسی آنها در مجموع مدیر مسئول حسابرسی گروه و تیم حسابرسی گروه را تشکیل می دهند.

کنترلهای عمومی گروه:
کنترلهایی که توسط مدیران اجرایی گروه برای گزارشگری مالی گروه طراحی و اجرا می شود.

بخش عمده:
بخش مشخص شده توسط تیم حسابرسی گروه که
الف) به تنهایی برای گروه اهمیت مالی دارد، یا
ب) به دلیل ماهیت یا شرایط خاص آن، ممکن است دربردارنده خطرهای عمده تحریف بااهمیت در صورتهای مالی گروه باشد.

الزامات

۴. در حسابرسی گروه، خطر عدم کشف دو جزء دارد:

الف) خطر عدم کشف تحریف در اطلاعات مالی بخش توسط حسابرس بخش که می تواند باعث ایجاد تحریف با اهمیت در صورتهای مالی گروه گردد و ب) خطر عدم کشف این تحریفها توسط تیم حسابرسی گروه.

پذیرش و ادامه کار

۵. در قرارداد حسابرسی موضوعاتی از قبیل موارد زیر درج می شود:

الف) ارتباط بین تیم حسابرسی گروه و حسابرسان بخش تا حدی که قوانین یا مقررات اجازه می دهد، نباید محدود شود،
ب) گزارشهای حسابرسان بخش به مدیران اجرایی و ارکان راهبری بخش، از جمله گزارش ضعفهای بااهمیت کنترلهای داخلی و مکاتبات مهم بین آنها، باید به اطلاع تیم حسابرسی گروه برسد،
پ) مکاتبات مهم بین مراجع نظارتی و بخشها در رابطه با گزارشگری مالی باید به اطلاع تیم حسابرسی گروه برسد،
ت) دسترسی به اطلاعات بخش، مدیران اجرایی و ارکان راهبری بخشها و حسابرسان بخش و ث) حسابرسی بخشها یا درخواست از حسابرس بخش برای حسابرسی اطلاعات مالی آن بخشها.

۶. مدیرمسئول حسابرسی گروه باید تعیین کند که آیا می توان به گونه ای معقول انتظار داشت که شواهد حسابرسی کافی و مناسب در ارتباط با فرایند تلفیق و اطلاعات مالی بخشها به عنوان پشتوانه اظهارنظر حسابرسی گروه، کسب شود یا خیر.

۷. در مواردی که حسابرسان بخش، حسابرسی اطلاعات مالی این بخشها را انجام دهند، مدیرمسئول حسابرسی گروه باید ارزیابی کند که آیا تیم حسابرسی گروه می تواند درکار حسابرسان آن بخشها مشارکت کند. اگر مدیرمسئول حسابرسی گروه به این نتیجه برسد که تیم حسابرسی گروه نمی تواند شواهد حسابرسی کافی و مناسب کسب کند و یا تأثیر احتمالی این محدودیت منجر به عدم اظهارنظر نسبت به صورتهای مالی گروه خواهد شد، بایستی کار حسابرسی جدید را نپذیرد، یا از ادامه آن خودداری کند، یا در شرایطی که قانون یا مقررات حسابرس را از عدم پذیرش کار جدید یا انصراف از کار فعلی منع می کند، تا حد ممکن، نسبت به صورتهای مالی گروه عدم اظهارنظرارائه کند.

۸. عواملی که ممکن است بر مشارکت تیم حسابرسی گروه در کار حسابرس بخش اثر گذارد شامل موارد زیر است:
الف) عمده بودن بخش،
ب) خطرهای عمده شناسایی شده ناشی از تحریف بااهمیت صورتهای مالی گروه، و
پ) شناخت تیم حسابرسی گروه از حسابرس بخش.

۹. خواسته های تیم حسابرسی گروه اغلب به صورت دستورالعمل ارسال می گردد درحالی که اطلاع رسانی حسابرس بخش به تیم حسابرسی گروه اغلب به شکل گزارشی از کار انجام شده است. با این حال برقراری ارتباط بین تیم حسابرسی گروه و حسابرس بخش ممکن است ضرورتاً به شکل مکتوب نباشد.

کسب شناخت از حسابرسان بخش

۱۰ . تیم حسابرسی گروه باید چنان شناختی کسب کند که برای موارد زیر کافی باشد:

الف) تأیید یا تجدیدنظر در تشخیص اولیه خود در مورد بخشهای احتمالاً عمده، و
ب) برآورد خطرهای تحریف بااهمیت ناشی از تقلب یا اشتباه در صورتهای مالی گروه.

۱۱ . در مواردی که تیم حسابرسی گروه در نظر دارد برای حسابرسی اطلاعات مالی یک بخش از خدمات حسابرس بخش استفاده کند، تیم حسابرسی گروه باید از موارد زیر شناخت کسب کند:

الف) آیا حسابرس بخش از الزامات اخلاقی مربوط به حسابرسی گروه، به ویژه استقلال، شناخت کافی دارد و به آن پایبند است یا خیر،
ب) صلاحیت حرفه ای حسابرس بخش، پ) آیا تیم حسابرسی گروه می تواند در کار حسابرس بخش مشارکت کند، و
ت) آیا حسابرس بخش در محیط قانونمندی فعالیت می کند که در آن کار حسابرسان تحت نظارت مؤثری است یا خیر.

۱۲. شناخت تیم حسابرسی گروه از صلاحیت حرفه ای حسابرس بخش می تواند شامل این موضوع باشد که آیا حسابرس بخش:

الف) از استانداردهای حسابرسی و سایر استانداردهای مربوط برای حسابرسی گروه شناخت دارد یا خیر،
ب) دارای مهارتهای خاص لازم برای انجام حسابرسی اطلاعات مالی یک بخش خاص می باشد یا خیر،
پ) از استانداردهای حسابداری مربوط برای ایفای مسئولیتهای حسابرس بخش در قبال حسابرسی گروه شناخت دارد یا خیر.

۱۳ . در مواردی که الزامات استقلال مربوط به حسابرسی گروه توسط حسابرس بخش رعایت نشود، یا تیم حسابرسی گروه تردید جدی در مورد سایر موضوعات ذکر شده در قسمتهای “الف” تا “پ” فوق داشته باشد، تیم حسابرسی گروه باید بدون استفاده از خدمات حسابرس بخش برای حسابرسی اطلاعات مالی آن بخش، شواهد حسابرسی کافی و مناسبی را در مورد اطلاعات مالی آن بخش کسب کند.

اهمیت

۱۴ . به منظور کاهش خطر فزونی مجموع تحریفهای کشف شده و کشف نشده در صورتهای مالی گروه از سطح اهمیت صورتهای مالی گروه به عنوان یک مجموعه واحد، سطح اهمیت بخش باید پایینتر از سطح اهمیت صورتهای مالی گروه به عنوان یک مجموعه واحد باشد . و در مواردی که حسابرسان بخش برای مقاصد حسابرسی گروه، کار حسابرسی را انجام می دهند، باید مبلغ اهمیت را پایینتر از سطح اهمیت بخش تعیین کنند.

۱۵ . چنانچه حسابرسی یک بخش الزامی باشد، و تیم حسابرسی گروه به منظور کسب شواهد برای مقاصد حسابرسی گروه، تصمیم گیرد از نتایج این حسابرسی استفاده کند، باید انطباق موارد زیر را با الزامات این استاندارد مشخص کند:
الف) سطح اهمیت تعیین شده برای صورتهای مالی بخش به عنوان یک مجموعه واحد، و
ب) مبالغ پایینتر تعیین شده به منظور برآورد خطر تحریفهای بااهمیت و طراحی روشهای حسابرسی لازم در برخورد با خطرهای برآوردی در سطح بخش.

۱۶ . در مورد حسابرسی گروه، سطوح اهمیت هم برای صورتهای مالی گروه به عنوان یک مجموعه واحد، و هم برای اطلاعات مالی بخشها تعیین می شود. سطح اهمیت صورتهای مالی گروه بعنوان یک مجموعه واحد در تدوین طرح کلی حسابرسی گروه استفاده می شود.

۱۷ . برای بخشهای مختلف ممکن است سطوح اهمیت متفاوتی تعیین شود. سطح اهمیت بخش لزوماً به صورت درصدی از سطح اهمیت گروه تعیین نمی شود و در نتیجه، مجموع سطوح اهمیت بخشها ممکن است بیشتر از سطح اهمیت گروه باشد. سطح اهمیت بخش در تدوین طرح کلی حسابرسی برای یک بخش مورد استفاده قرار می گیرد.

۱۸ . علاوه بر سطوح اهمیت بخش، یک آستانه نیز برای تحریفها تعیین می شود. تحریفهای شناسایی شده در اطلاعات مالی بخش که بیشتر از آستانه تحریفها است، به اطلاع تیم حسابرسی گروه می رسد.

۱۹ . در مورد حسابرسی اطلاعات مالی یک بخش، حسابرس بخش به منظور برآورد خطرهای تحریف بااهمیت اطلاعات مالی بخش و طراحی روشهای حسابرسی لازم در برخورد با خطرهای برآوردی، یک یا چند مبلغ پایینتر از سطح اهمیت بخش تعیین می کند. انجام این امر برای کاهش خطر فزونی مجموع تحریفهای کشف شده و کشف نشده در اطلاعات مالی بخش بر سطح اهمیت بخش، ضروری است. در عمل، تیم حسابرسی گروه ممکن است سطح اهمیت بخش را تا سطوح مذکور تقلیل دهد. در چنین مواردی، حسابرس بخش به منظور ارزیابی خطرهای تحریف بااهمیت اطلاعات مالی بخش و طراحی روشهای حسابرسی لازم در برخورد با خطرهای برآوردی و همچنین برای ارزیابی اینکه آیا تحریفهای کشف شده، به تنهایی یا در مجموع، بااهمیت هستند یا خیر، از سطح اهمیت بخش استفاده می کند.

برخورد با خطرهای برآوردی

۲۰ . تیم حسابرسی گروه برای حسابرسی اطلاعات مالی بخشها باید مشخص کند چه کارهایی توسط خود و چه کارهایی توسط حسابرسان بخش، انجام می شود. تیم حسابرسی گروه باید ماهیت، زمانبندی و میزان مشارکت خود در کار حسابرسان بخش را نیز تعیین کند.

۲۱ . چنانچه ماهیت، زمانبندی و میزان کاری که در مورد فرایند تلفیق یا اطلاعات مالی بخشها انجام می شود، مبتنی بر فرض اثربخشی کارکرد کنترلهای عمومی گروه باشد، یا چنانچه آزمونهای محتوا به تنهایی قادر به فراهم کردن شواهد حسابرسی کافی و مناسب در سطح ادعاها نباشد، تیم حسابرسی گروه باید اثربخشی کارکرد کنترلها را آزمون کند، یا از حسابرس بخش بخواهد که چنین آزمونهایی را انجام دهد.

۲۲ . در مورد بخشهایی که عمده نیستند، تیم حسابرسی گروه باید روشهای تحلیلی را در سطح گروه اجرا کند. اگر تیم حسابرسی گروه شواهد حسابرسی کافی و مناسبی به عنوان پشتوانه اظهارنظر حسابرسی کسب نکند، باید بخشهایی را که عمده نیستند انتخاب کند و یک یا چند مورد از اقدامات زیر را انجام دهد:

الف) حسابرسی اطلاعات مالی بخش با توجه به سطح اهمیت بخش،
ب) حسابرسی برخی از مانده حسابها، گروههای معاملات یا موارد افشا،
پ) بررسی اطلاعات مالی بخش با توجه به سطح اهمیت بخش و
ت) روشهای خاص.

۲۳ . چنانچه اطلاعات مالی بخش بر طبق رویه های حسابداری یکسان با رویه های حسابداری بکار گرفته شده در صورتهای مالی گروه تهیه نشده باشد، تیم حسابرسی گروه باید ارزیابی کند که آیا اطلاعات مالی آن بخش به گونه ای مناسب تعدیل شده است یا خیر. همچنین در صورت متفاوت بودن پایان دوره گزارشگری گروه با پایان دوره گزارشگری یک بخش، تیم حسابرسی گروه باید انجام تعدیلات مناسب براساس استانداردهای حسابداری را در مورد صورتهای مالی آن بخش ارزیابی کند.

رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه

۲۴ . در مواردی که تیم حسابرسی گروه یا حسابرسان بخش کار حسابرسی اطلاعات مالی بخشها را انجام می دهند، تیم حسابرسی گروه یا حسابرسان بخش برای شناسایی رویدادهایی که بین تاریخ اطلاعات مالی بخشها و تاریخ گزارش حسابرسی صورتهای مالی گروه واقع شده است و ممکن است مستلزم تعدیل یا افشا در صورتهای مالی گروه باشد باید روشهای طراحی شده برای این منظور را اجرا کند.

کافی و مناسب بودن شواهد حسابرسی

۲۵ . تیم حسابرسی گروه باید ارزیابی کند که آیا روشهای حسابرسی اجرا شده در مورد فرایند تلفیق و کار انجام شده توسط تیم حسابرسی گروه و حسابرسان بخش در مورد اطلاعات مالی بخشها، شواهد کافی و مناسبی را برای اظهارنظر حسابرسی، فراهم کرده است یا خیر.

۲۶ . مدیر مسئول حسابرسی گروه باید تأثیر هر گونه تحریف اصلاح نشده و هر گونه محدودیت در کسب شواهد حسابرسی کافی و مناسب را بر اظهارنظر حسابرسی گروه ارزیابی کند.

۲۷ . حسابرس بخش ممکن است به موجب قانون، مقررات یا دلایل دیگر، ملزم به اظهارنظر حسابرسی در مورد صورتهای مالی بخش باشد. در چنین مواردی، تیم حسابرسی گروه باید از مدیران اجرایی گروه بخواهد تا مدیران اجرایی بخش را از هر موردی که تیم حسابرسی گروه از آن مطلع است و می تواند برای صورتهای مالی بخش بااهمیت تلقی شود، مطلع کند. و چنانچه مدیران اجرایی گروه مواردی که حسابرسان از آن آگاهند را به مدیران اجرایی بخش اطلاع ندهند، تیم حسابرسی گروه باید در مورد این موضوع با ارکان راهبری گروه تبادل نظر کند. اگر موضوع حل نشده باقی بماند، تیم حسابرسی گروه باید طبق ملاحظات رازداری حرفه ای و قانونی، ضرورت توصیه به حسابرس بخش برای موکول کردن اظهارنظر نسبت به صورتهای مالی بخش به حل موضوع یاد شده را بررسی کند.

مسئولیت

۲۸ . اگرچه حسابرسان بخش ممکن است حسابرسی اطلاعات مالی بخش را برای مقاصد حسابرسی گروه انجام دهند و همچنین مسئول یافته های کلی، نتیجه گیریها یا اظهارنظرهای خود باشند، اما مسئولیت اظهارنظر حسابرسی گروه به عهده حسابرس گروه است.

۲۹ . در مواردی که اظهارنظر حسابرسی گروه به دلیل محدودیت در کسب شواهد حسابرسی کافی و مناسب تعدیل می شود، بند توضیحی مربوط در گزارش حسابرسی گروه، دلایل محدودیت را بدون اشاره به حسابرس بخش توصیف می کند، مگر اینکه چنین اشاره ای برای توضیح کافی شرایط ضروری باشد.

۳۰ . اگر مدیران اجرایی گروه، دسترسی تیم حسابرسی گروه یا حسابرس بخش را به اطلاعات یک بخش عمده محدود کنند، تیم حسابرسی گروه قادر به کسب شواهد حسابرسی کافی و مناسب نخواهد بود. اگر این محدودیت مربوط به بخشی باشد که عمده محسوب نمی شود، تیم حسابرسی گروه ممکن است قادر به کسب شواهد حسابرسی کافی و مناسب باشد، اما دلیل ایجاد این محدودیت ممکن است اظهارنظر حسابرسی گروه را تحت تأثیر قرار دهد.

شرایط کار حسابرسی

۳۱ . اعمال محدودیت در موارد زیر پس از پذیرش حسابرسی گروه باید توسط مدیر مسئول حسابرسی گروه به عنوان محدودیت در دسترسی به شواهد حسابرسی کافی و مناسب تلقی شود که ممکن است اظهارنظر حسابرسی گروه را تحت تأثیر قرار دهد:

الف) دسترسی تیم حسابرسی گروه به اطلاعات بخش، مدیران اجرایی بخش، ارکان راهبری بخش، یا حسابرسان بخش یا
ب) کاری که قرار است در مورد اطلاعات مالی بخشها انجام شود.

تقلب

۳۲ . چنانچه تقلبی توسط تیم حسابرسی گروه شناسایی شده باشد یا توسط حسابرس بخش به اطلاع تیم حسابرسی گروه رسیده باشد، یا اطلاعات کسب شده نشان دهنده امکان وقوع تقلب باشد، تیم حسابرسی گروه باید این مورد را به موقع به سطح مناسبی از مدیران اجرایی گروه اطلاع دهد.

۳۳ . حسابرس ملزم است خطرهای تحریف بااهمیت ناشی از تقلب در صورتهای مالی را شناسایی و ارزیابی و روشهای مناسبی را در برخورد با خطرهای برآوردی، طراحی و اجرا کند. اطلاعات مورد استفاده برای شناسایی خطرهای تحریف بااهمیت ناشی از تقلب در صورتهای مالی گروه، ممکن است شامل موارد زیر باشد:

الف) ارزیابی مدیران اجرایی گروه از خطرهای تحریف بااهمیت ناشی از تقلب در صورتهای مالی گروه،
ب) روشهای مدیران اجرایی گروه جهت شناسایی و برخورد با خطرهای ناشی از تقلب در گروه،
پ) اینکه آیا بخشهای خاصی وجود دارد که در معرض خطر تقلب قرار داشته باشد،
ت) نحوه نظارت ارکان راهبری گروه بر روشهای مدیران اجرایی گروه جهت شناسایی و برخورد با خطرهای ناشی از تقلب در گروه، و کنترلهایی که مدیران اجرایی گروه برای کاهش این خطرها طراحی کرده اند و
ث) پاسخهای مدیران اجرایی گروه، ارکان راهبری گروه، حسابرس داخلی به پرس و جوهای تیم حسابرسی گروه در مورد آگاهی از تقلب.

ارزیابی خطر

۳۴ . ارزیابی تیم حسابرسی گروه، از خطرهای تحریف بااهمیت صورتهای مالی گروه براساس اطلاعاتی نظیر موارد زیر است:

الف) اطلاعات کسب شده از طریق شناخت گروه، بخشهای آن، و محیط آنها، و فرایند تلفیق،
ب) شواهد حسابرسی کسب شده در ارزیابی طراحی و کارکرد کنترلهای عمومی گروه و کنترلهای مربوط به تلفیق و
ج) اطلاعات کسب شده از حسابرسان بخش.

الزامات اخلاقی مربوط به حسابرسی گروه

۳۵ . در مواردی که حسابرسی اطلاعات مالی یک بخش برای مقاصد حسابرسی گروه انجام می شود، حسابرس بخش تابع الزامات اخلاقی مربوط به حسابرسی گروه است. چنین الزاماتی ممکن است با الزامات اخلاقی ناظر بر حسابرس بخش در مواردی که حسابرسی مذکور جنبه قانونی و الزامی دارد، متفاوت یا افزون بر آن باشد.

کاربرد شناخت تیم حسابرسی گروه از حسابرس بخش

۳۶ . تیم حسابرسی گروه، نمی تواند با مشارکت در کار حسابرس بخش یا برآورد مجدد خطر یا اجرای روشهای حسابرسی بیشتر در مورد اطلاعات مالی بخش، مشکل مستقل نبودن حسابرس بخش را برطرف کند.

۳۷ . تیم حسابرسی گروه ممکن است با مشارکت در کار حسابرس بخش یا برآورد مجدد خطر یا اجرای روشهای حسابرسی بیشتر در مورد اطلاعات مالی بخش، بتواند مشکلات کم اهمیت تر در مورد صلاحیت حرفه ای حسابرس بخش، یا نبود نظارت فعالانه بر فعالیت حسابرس بخش را برطرف کند.

بخشهای غیرعمده

۳۸ . اطلاعات مالی بخشها ممکن است برحسب شرایط کار به منظور انجام روشهای تحلیلی، در سطوح مختلفی تجمیع شود. نتایج روشهای تحلیلی می تواند نتیجه گیریهای تیم حسابرسی گروه در مورد نبود خطرهای عمده تحریف بااهمیت در اطلاعات مالی تجمیع شده بخشهای غیرعمده را تأیید کند.

مشارکت در کار حسابرسان بخش

۳۹ . عواملی که ممکن است بر مشارکت تیم حسابرسی گروه در کار حسابرس بخش اثر گذارد شامل موارد زیر است:
الف) عمده بودن بخش،
ب) خطرهای عمده شناسایی شده ناشی از تحریف بااهمیت صورتهای مالی گروه، و
پ) شناخت تیم حسابرسی گروه از حسابرس بخش.

مستندسازی

۴۰ . تیم حسابرسی گروه باید موارد زیر را مستند کند:

الف) تحلیل بخشها به منظور تعیین بخشهای عمده، و نوع کار انجام شده در مورد اطلاعات مالی آن بخشها،
ب) ماهیت، زمانبندی و میزان مشارکت تیم حسابرسی گروه در کار انجام شده توسط حسابرسان بخشهای عمده و
پ) مکاتبات بین تیم حسابرسی گروه و حسابرسان بخش در مورد درخواستهای تیم حسابرسی گروه.

منبع/نویسندگان: غلامرضایی – کاظمی

نرم‌افزار جامع مالی و اداری ویژن

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا