مبارزه با فساد از مسیر تقویت حسابرسان مستقل

مبارزه با فساد از مسیر تقویت حسابرسان مستقل

در سال‌های اخیر، بحث شفافیت در اقتصاد ایران بسیار مطرح شده و مبارزه با فساد‌های اقتصادی هم به‌عنوان یک دستور حاکمیتی مدنظر قرار گرفته است. اما برای مبارزه با فساد‌های اقتصادی شفافیت و اقتصاد شیشه‌ای لازم است که آن هم ابزاری علمی و محکم می‌خواهد. ابزاری دقیق و ساختاری که با اصول پیش برود و قابل مذاکره و دور زدن نباشد. از همین رو بحث حسابرسی و توجه به محوریت حسابداران و حسابرسان باید به محوری در این مقوله تبدیل شود و جایگاه از دست رفته این حوزه بازیابی شود. در این بخش ٣٠ و ٣١ اردیبهشت سیزدهمین دوره همایش ملی حسابداری ایران برگزار شد و برخی مسئولان و مدیران این حوزه در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران به ایراد سخنرانی پرداختند تا از این جایگاه بگویند. ولی‌الله سیف رئیس‌کل بانک مرکزی، شاپور محمدی معاون وزیر اقتصاد و انبوهی از کارشناسان برجسته اقتصاد و حوزه مالی و حسابداری گردهم آمدند. در ادامه گزیده‌ای از این همایش را که با محوریت حسابداری در اقتصاد مقاومتی برگزار شد، می‌خوانید:

انضباط پولی و شفافیت از مسیر حسابداری
ولی‌الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی در این رویداد با اشاره به این‌که ارتقای سلامت و شفافیت بانکی کاملا با اصول اقتصاد مقاومتی سازگاری دارد، گفت: امروز در جمع شما اساتید و متخصصان ارجمند با خرسندی اعلام می‌کنم که با اتخاذ رویکردهای علمی، سازگار و هماهنگ اقتصادی توانسته‌ایم به موفقیت‌هایی برسیم.
وی تاکید کرد: با توجه به برخی نارسایی‌ها و مشکلات موجود در شبکه بانکی کشور، اقدام در جهت ارتقای سلامت و شفافیت بانکی کاملا با اصول اقتصاد مقاومتی نیز سازگاری دارد. در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در قالب بندهای نهم و نوزدهم دو وظیفه مهم برعهده بانک ‌مرکزی قرار داده شده است. وی توضیح داد: برای اجرای نقش حاکمیت شرکتی در سازمان‌ها ازجمله نظام بانکی کشور، ارتقای سلامت مالی و شفافیت اطلاعات، پیاده‌سازی استانداردهای داخلی و بین‌المللی در زمینه کنترل و حسابرسی داخلی، که جملگی بسترساز اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی در نظام بانکی کشور هستند، نیاز به یک جامعه حسابرسی حرفه‌ای به شدت محسوس است.

توجه تازه به حسابرسان مستقل
سیف افزود: باید در جامعه حسابداران رسمی نگرش خود انتظام، حاکم شده و با حساسیت زیاد از اجرای دقیق استانداردها و اصول حرفه‌ای توسط همه اعضا مستقلا مراقبت شود. در این صورت هنگام ارجاع کار به یکی از اعضای جامعه حسابداران، دیگر نیازی به کسب استعلام و تحقیق در مورد پایبندی و میزان تعهد به رعایت اصول توسط آن عضو نخواهد بود و عملکرد و رفتار حرفه‌ای همه اعضا از منظر عموم قابلیت اعتماد خواهند داشت.
وی تاکید کرد: در این صورت بخش عمده‌ای از اهداف بازرسی حضوری بانک مرکزی بر دوش حسابرسان مستقل قرار خواهد گرفت. موضوعاتی از قبیل کیفیت سود و کفایت ذخایر مربوط به دارایی‌ها و مطالبات، بنابر گزارشاتی که حسابرسان مستقل ارایه می‌کنند، قابلیت اتکا خواهد داشت. او درخواست کرد: برای تحقق این اهداف، اعتبار اعضا و خود جامعه حسابداران رسمی موکول به نظارت دقیق جامعه بر اعضا و در صورت لزوم برخوردهای انضباطی مناسب خواهد بود.

ایجاد رابطه عقلایی دانشگاه و حسابداری
بیتا مشایخی، استاد دانشگاه کارشناس فعال حوزه حسابداری هم با اشاره به اهداف برگزاری همایش گفت: بزرگداشت مشاهیر حرفه اعم از دانشگاهی و حرفه‌ای از یک طرف و ایجاد یک رابطه عقلایی میان دانشگاه و حرفه حسابداری از مهم‌ترین موضوع‌ها بوده است. وی افزود: همچنین بازگو کردن مشکلات حوزه آموزش در کاربرد آن در حرفه حسابداری محور دیگری بود که به نظر می‌رسد همایش در این اهداف موفق بود. دبیر علمی همایش درباره حضور حرفه‌ای‌ها (حسابداران رسمی) در همایش اظهار داشت: همان‌طوری که شاهد بودید علاوه بر حضور اعضای برجسته حرفه، دبیرکل جامعه حسابداران رسمی، برخی از سخنرانان اصلی همایش نیز از اعضای مشهور جامعه حسابداران رسمی بودند که به تبیین نظرات خود پرداختند.

جایگاه حسابداران روشن شود
بهروز خدارحمی، کارشناس اقتصادی هم اظهار داشت: پیام همایش این بود که رشته حسابداری در کشور به جایی رسیده که از نظر کمی وزن قابل ملاحظه‌ای دارد پس از هم‌اکنون باید موضوع کیفیت مسائل آموزشی و همچنین جایگاه بعدی فارغ‌التحصیلان این رشته مشخص شود. وی ابراز امیدواری کرد که با توجه به مصوبات بودجه و نظام سلامت مالی پیرامون تغییر مبنای حسابداری نقدی به حسابداری تعهدی در دستگاه‌های اجرایی و سازمان‌های دولتی بتوان فارغ‌التحصیلان رشته حسابداری را بسیج کرد تا این امر مهم به انجام برسد. غلامحسین دوانی از اعضای برجسته حرفه حسابداری که سخنرانی مشترکی را با بهروز خدارحمی تحت عنوان نقش حسابداری در توسعه پایدار ارایه داد هم در این حوزه به خبرنگار ما گفت: این‌گونه همایش‌ها که وظیفه آسیب‌شناسی آموزش عالی کشور و چگونگی تلفیق این آموزش در حرفه را برعهده دارند می‌توانند رهگشای بسیاری از مشکلات شوند. دوانی در مورد عدم مشارکت جدی اهل حرفه در این‌گونه همایش‌ها گفت: رابطه حرفه و دانشگاه که در همه جهان یک رابطه مستقیم و خطی است در ایران هنوز در مسیر مطلوب قرار نگرفته و با وجود آن‌که (به‌ویژه در رشته حسابداری) بسیاری از اساتید دانشگاهی اعضای حرفه هستند این جایگاه تبیین نشده است. علی ثقفی از چهره‌های ماندگار حسابداری کشور هم در جمع‌بندی یکی از محورهای همایش گفت: به صراحت اعلام می‌کنم که با وجود کاستی‌های فراوان، رشته حسابداری رشد بسیار خوبی داشته و در سطح بین‌المللی در چند سال آینده با برداشتن چند گام دیگر، جایگاه خاصی در حسابداری منطقه خواهیم داشت. گفتنی است همایش در نیمروز دوم پنجشنبه به تقدیر از چهره‌های ماندگار، مشاهیر و استادان جوان دانشگاهی پرداخت و ضمن اعلام جایزه تندیس دکتر ثقفی مقرر شد همه ساله به استادانی که کار تحقیقاتی – پژوهشی ارزنده‌ای ارایه می‌دهند «جایزه دکتر ثقفی» اعطا شود.

حرفه و دانشگاه؛ از کوزه همان تراود که در اوست

غلامحسین دوانی عضو شورایعالی انجمن حسابداران خبره ایران

سیزدهمین همایش ملی حسابداری ایران روزهای ٣٠ و ٣١ اردیبهشت به همت دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد. به نظر می‌رسد با توجه به حجم مطالب ارایه شده و به ویژه نقادی استادان دانشگاه از کاستی‌های نظام آموزشی به ویژه در رشته حسابداری نقطه آغازینی پیرامون بازنگری برنامه‌های درسی و روزآمد شدن مباحث حسابداری و مالی و سنت‌گریزی بدهکار – بستانکار باشد؛ اگرچه متاسفانه کسانی که در حرفه داعیه راهبری و اشتهار را دارند در این همایش فعال شرکت نکرده بودند اما سخنان دبیرکل جامعه حسابداران رسمی ایران، حاوی نکات مهمی بود که می‌تواند مورد توجه مراجع دانشگاهی در رشته حسابداری قرار گیرد. خوشبختانه در یکی از میزگردها برخی استادان باتجربه به درستی ضعف‌ها و کاستی‌های نظام آموزش عالی را به ویژه در رشته دکترا بیان نمودند که جمع‌بندی کلی آن بود که تحقیقات و پژوهش‌های به عمل آمده عموما غیرکاربردی، سفارشی و فرض شده نادرست بوده لذا مراکز آموزشی نتوانسته‌اند نیاز حرفه حسابداری و به ویژه حسابرسی را برآورد سازند که این امر فاصله انتظارات دو طرف را به شدت افزایش داده است. از طرف دیگر درحالی‌که روش حسابداری نقدی حداقل از دهه ١٩۶٠ منسوخ شده اما در عمده دستگاه‌های اجرایی، سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها کماکان این روش مورد استفاده قرار دارد که نتیجه بلافصل آن ناروشن بودن حجم تعهدات دولت و صندوق‌های پس‌انداز و بازنشستگی، نادرست بودن درآمدهای واقعی دولت و سازمان‌هایی که از این روش استفاده می‌کنند و ده‌ها مورد دیگر است که عملا تجزیه و تحلیل حسابداری اقتصادی را علاوه بر این نقیصه تعداد قابل توجهی از متولیان و مسئولان مالی سازمان‌ها و وزارتخانه‌ها، فارغ‌التحصیلان رشته‌های غیرمالی و به‌ویژه رشته‌هایی هستند که اساسا هیچ‌گونه قرابتی با حساب و کتاب نداشته و فرض تعهدی را متعهد بودن اشخاص می‌دانند.  وقتی در کشوری هرکس که بیش از ١٠ سال در یک پست دولتی مسئولیت مالی داشته باشد به لطف امدادهای غیبی می‌تواند «حسابدار رسمی» شود و آنگاه که فارغ‌التحصیل احتمالا رشته جغرافیا بتواند معاونت مالی وزارتخانه‌ای را عهده‌دار شود، دیگر نمی‌توان طراحی نظام سلامت مالی را برقرار کرد و به قول معروف «از کوزه همان برون تراود که در اوست». خوشبختانه در همایش امسال بسیاری از چهره‌های برجسته دانشگاهی رسما کاستی‌های نظام آموزش و بنیاد نادرست پژوهش و تحقیقات را شکافتند که امید می‌رود با تداوم این‌گونه مباحث و یافتن راهکار اصولی برای کاربردی کردن رشته حسابداری در تاثیرگذاری بر حرفه در آینده نه چندان دور موفق شویم.