قرارداد کار چگونه خاتمه می‌یابد؟

قرارداد کار یکی از عناصر اولیه در حوزه روابط کار است. درواقع نخستین مرحله برای ایجاد و برقراری رابطه کاری بین کارفرما و کارگر در انعقاد قرارداد کار ظهور می‌یابد. مفاد قرارداد تعیین‌کننده شرایط و ضوابط کاری میان طرفین است و تضمین کننده حقوق و مزایای آنان در چارچوب ضوابط و مقررات حوزه کار و تامین اجتماعی نیز به شمار می‌رود. اینکه قرارداد کار چگونه پایان می‌یابد بحث این شماره صفحه پرسش است.

در هریک از موارد زیر قرارداد کار و روابط کاری پایان می یابد:

۱- بازنشستگی کارگر:

شخصی  که بازنشسته می شود، درواقع از گردونه کار خارج می شود، بنابراین قرارداد کار خاتمه می یابد. برای چنین شخصی سازمان تامین اجتماعی مستمری بازنشستگی برقرار می کند. ضمن اینکه به نسبت مدت زمان اشتغال در کارگاه به ازای هرسال سابقه یک ماه حقوق مبنا به عنوان پاداش پایان خدمت به کارگر پرداخت می شود.

۲- فوت کارگر:

چنانچه کارگری فوت کند قرارداد کار خاتمه می یابد، ولی باید کلیه مطالبات و حق وحقوق کارگر به ورثه وی پرداخت شود. ضمن اینکه سازمان تامین اجتماعی نیز برای بازماندگان، مستمری فوت برقرار خواهد کرد. باید توجه داشت که تنها با فوت کارگر قرارداد خاتمه می یابد، چون کارگری قائم به شــخص است و اگر کارگر قادر به فعالیت نباشــد، کلا یکی از ارکان اجرای قرارداد که کارگر است، منتفی شــدها ست.اما اگر کارفرما، چه حقیقی و چه حقوقی، فوت کند قرارداد کار خاتمه نمی یابد و کلیه تعهدات ناشی از قرارداد به ورثه و بازماندگان وی منتقل می شود.

۳- از کارافتادگی کارگر:

ازکارافتادگی کلی حالتی است که بیمه شده به طور کامل توانایی کار را از دست می دهد و قادر به ادامه فعالیت نیست. ازکارافتادگی کارگر باید توسط کمیسیون های پزشکی سازمان تامین اجتماعی مورد تایید قرار بگیرد تا فرد بتواند کار خود را ترک کند و از مستمری ازکارافتادگی برخوردار شود. ضمن اینکه از کارافتادگی جزئی شامل موارد خاتمه قرارداد نمی شود و فرد بیمه شده باید حتما ازکارافتاده کلی باشد.

۴- قراردادهای موقت، انقضای مدت و عدم تجدید صریح یا ضمنی:

در صورتی که در قرارداد مدتی تعیین شده باشد (چندماهه، یک ساله یا بیشــتر) با پایان مدت مذکور، قرارداد پایان یافته تلقی می شود. تمدید قراردادهای موقت باعث دائمی شدن آن ها نمی شود، ولی چنانچه اولین قرارداد دائمی باشد و کارفرما در موارد بعد کارگر را به امضای قرارداد موقت مجبور ســازد قــرارداد به موقت تبدیل نمی شود و دائمی خواهد بود. درا ین موارد کارگر می تواند به مراجع حل اختلاف مراجعه کند.

در پایان قرارداد موقت نیز کارفرما موظف اســت به نسبت مدت ۳۰ روز حقوق به ازای هر ســال حق انجام کار به کارگر به ماخذ سنوات پرداخت کند.

۵- پایان کار در قراردادهای کار معین:

در برخی از قراردادها نوع کار معین و مشخص شده است، در چنین مشاغلی با انجام و خاتمه کار معین، قرارداد نیز پایان می یابد.

۶- استعفای کارگر:

طبق قانون کار، کارگر می تواند از کار خود استعفا دهد، ولی باید پس از ارائه استعفانامه، به مدت یک ماه به کار خود ادامه دهد، چنانچه ۱۵ روز استعفای خود را پس بگیرد، استعفای او کأن لم یکن ظرف تلقی می شود، در غیر این صورت استعفا پذیرفته می شود و قرارداد کار خاتمه می یابد. در موارد استعفا نیز کارگر مستحق دریافت حق سنوات خواهد بود. ولی اگر کارگری بدون ترتیبات مربوط به استعفا کار را رها کند، مستحق دریافت حق سنوات نخواهد بود.

۷- فسخ قرارداد به نحوی که در متن قرارداد پیش‌بینی شده است:

چنانچه در متن قرارداد نحوه و شرایط فسخ قرارداد پیش بینی  شده باشد، در صورت تحقق شرط مذکور، قرارداد خاتمه می یابد. البته شــروطی که در قرارداد ذکر می شــود نباید مغایر قانون باشد و از حداقل های قانون کار کمتر باشد.

۸- کاهش تولید و تغییرات ساختاری:

«مطابق با مفاد ماده نوسازی صنایع کشور» شرایطا قتصادی،اجتماعی، سیاسی و لزوم تغییرات گسترده در فناوری نیز می تواند یکی دیگر از موارد خاتمه قرارداد کار باشــد. در این حالت برای کارگــر بیکار، مقرری بیمه بیکاری توسط سازمان تامین اجتماعی برقرار می شود.

۹- اخراج موجه کارگر:

اگرچه در قانون کار موضوع اخــراج کارگر به عنوان یکی از ۲۷ موارد خاتمه قرارداد کار به روشــنی ذکر نشده، ولی با عنایت به ماده می توانا خراج موجه را از موارد پایان قرارداد کار برشــمرد. هرگاه کارگر در انجام وظایــف محوله قصور ورزد و یــا آیین نامه های انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی نقض کند، کارفرما حق دارد در صورت اعلام نظر مثبت شورای اسلامی کار، قرارداد کار را فســخ کند. در صورتی که کارگر نسبت به اخراج خود معترض باشد می تواند به هیئت های حل اختلاف وزارت کار مراجعه کند. در صورت  تایید اخراج  توسط  هیئت های حل اختلاف، کارفرما باید ۳۰ روز حقوق به عنوان سنوات پایان کار به کارگر به ازای هرسال پرداخت کند. اما در صورتی که اخراج کارگر توســط مراجع حل اختلاف تایید نشود، حکم به بازگشت کارگر بر سر کار با پرداخت دستمزد ایام تعلیق از کار توسط کارفرما صادر خواهد شد.

  • چند نکته در مورد قرارداد کار
  1. در قرارداد کار نمی توان مزایایی کمتر از آنچه در قانون کار آمده گنجاند، ولی درج مزایای بیشتر به نفع کارگر مجاز است. زیرا حقوق و مزایای مندرج در قانون کار حداقلی است و کمتر از آن مانع تامین حداقل معیشت برای کارگر و خانواده او می شود.
  2. چنانچه از تصریح برخی موارد و شــرایط در قرارداد کار غفلت شده باشد، مقررات و قواعد عام قانون کار و تامین اجتماعی حاکم خواهد بود. به طور مثــال اگر در قراردادی به موضوع بیمه کارگر  قانون کار مبنی بر اجبار به بیمه اشاره نشــده باشــد، ماده ۱۴۸ قانون کار مبنی بر اجبار به بیمه کارکنان مشــمول قانون کار حاکم خواهد بود و یا اگر به میزان حقوق فرد اشاره نشده باشد، پرداخت حداقل حقوق طبق قانون کار الزامی است.
  3. در قرارداد کار اولویت با قرارداد کتبی اســت، ولی اگر قرارداد شفاهی نیز باشد معتبر اســت، به شرطی که از حداقل های قانون کار کمتر نباشد.

پرسش و پاسخ»

پرسش: قــرارداد کار موقت یا بــرای کار معین چگونه  فسخ می شود؟

پاسخ: با رضایت طرفین قابل فسخ است.

پرسش: قرارداد کاری که طبیعــت کار در آن ها حالت استمراری دارد دائمی تلقی می شود؟ 

پاسخ: به موجب دادنامه شــماره ۸۹۶/۹۰ مورخ ۹۰/۰۹/۲۱ هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، و به موجب تبصره ۲ ماده ۷ قانون کار، قرارداد کار در اموری که طبیعت آن جنبه استمراری دارد، دائمی تلقی می شود.

پرسش: آیا می توان در قرارداد کار مــاده ای را گنجاند که براســاس آن اگر قرارداد فســخ نشود، مجددا تمدید شده تلقی می شود؟ 

پاسخ: بله، در این صورت مفاد قرارداد همانی اســت که در قرارداد قبلی بوده است.

منبع» آتیه نو / محمدحسین قشقایی / کارشناس تامین اجتماعی

نرم‌افزار جامع مالی و اداری ویژن

نوشته های مشابه

دکمه بازگشت به بالا