مقایسه محاسبه سود به روش‌های لایفو و فایفو

fifo روشی است که موجودی ها همواره به طور منظم گردش داشته و همواره کالاهای جدید وتازه در دسترسی باشد.

مثلا در یک کارخانه رنگ سازی ممکن است ابتدا قوطیهای رنگ قدیمی بفروش برسد واز ماندن زیاد وفساد آن جلوگیری گردد به این روش که از اولین موجودیها ی اول استفاده شود روش اولین وارده یا فایفو گویند.

اما در مورد برخی از اقلام دیگر موجودی روش اولین صادره آن معمولا از آخرین محموله که در سطح بالا قرار گرفته است صورت میگیرداما دارو ها ویا سبزیجات یا کالاهای زود فاسد شدنی باید ابتدا به مصرف برسد یعنی کالاهای اول وارده اول صادر شود به روش اولین صادره از آخرین وارده لایفو گویند

کاربرد این روش که متداولترین روش ارزیابی موجودی هاست بسیار آسان است گردش اقلام بهای تمام شده در این روش معمولا با گردش فیزیکی اقلام موجودیها مطابقت میکند.

ضمنا اجرای این روش در دوره هایی که قیمتها در حال افزایش است موجب ایجاد سود ناخالص بیشتر میشود علیرغم مزایای فوق سود بیشتر موجبات مالیات بر درآمد بیشتر را فراهم می آورد ودر آمدهای جاری بااقلام بهای تمام شده نسبتا قدیمی مقایسه می شود ودر نتیجه کارایی وسود آوری بیش از واقع نشان داده میشود ضمن اینکه برای جایگزینی اقلام موجودیها بهای بیشتری نیز باید پرداخت کرد.

تطابق (مقابله) اقلام بهای تمام شده قدیمی با درآمدهای جاری موجب ایجاد سوء ناشی از نگهداری موجودیها میشود که بنوبه خود باعث نشان دادن قدرت سود آوری بیش از واقع واحتمالا گمراهی گروههای ذینفع میشود.

lifo مزیت عمده این روش این است که در دوره افزایش قیمتها سود ناخالص به میزانی کمتر محاسبه ومالیات بر درآمد کمتری  پرداخت گردد. که موجب بهبود وضعیت نقدینگی وگردش وجوه نقد میشود ضمنا درآمد جاری با اقلام بهای تمام شده نزدیک به قیمتهای جاری مقایسه ومقابله ودر نتیجه سود ناخالص نیز سود آوری تجاری را بهتر نشان میدهد.

اگر این روش در چند دوره مالی متوالی به کار برده شود اقلام موجودیهای منعکس در ترازنامه با ارزش به مراتب کمتر از قیمتهای جاری در موقع افزایشقیمتها نشان داده میشود زیرا مبنای اقلام بهای تمام شده قدیمی ونسبتا ارزان (که موجب پایین آمدن غیر عادی بهای تمام شده کالای فروش رفته است ) محاسبه و ارزیابی شده است وافزایش سود غیر معقولی را موجب خواهد شد.

در دورهایی که قیمتها در حال افزایش باشد اجرای لایفو موجب محاسبه سود ناخالص کمتر در مقایسه با روش فایفو میشود اگرچه سود کمتر موجب پرداخت مالیات کمتری میگردد اما سود هر سهم ارائه تصویری نادرست از قدرت سودآوری شرکت یا واحد تجاری را موجب میشود لذا این است که مسئولین کشورهای صنعتی شرکتها را مقید کرده اند تا جهت مقاصد مالیاتی در صورت استفاده از لایفو آن را در محاسبه سود ناخالص به منظور گزارشگری مالی نیز بکار برند.

سیستم های اندازه گیری موجودی کالا:

۱ – روش اولین صادره از اولین وارده (فایفو) FIRST IN FIRST OUT
۲ – روش اولین صادره از آخرین وارده (لایفو) LAST IN FIRST OUT
۳ – روش میانگین موزون
۴ – روش شناسایی ویژه

الف)روش اولین صادره از اولین وارده : FIRST IN FIRST OUT

در این روش که روش فایفو معروف است ، فرض براین است که کالای خریداری شده به ترتیب ورود به انبار, از انبار خارج می گردد یعنی کالاهایی که ابتدا خریداری میشوند ابتدا مصرف یا به فروش میرسند پس کالایی که در پایان دوره در انبار باقیمانده, مربوط به خریدهای آخر است و قیمت خرید آنها را به عنوان ارزش موجودی کالای پایان دوره در نظر می گیریم.

برای روشن شدن موضوع با هم مثال زیر را بررسی می کنیم :

مثال)فرض کنید در یک شرکت بازرگانی موجودی پایان دوره یک قلم از کالاهای شرکت در پایان سال مالی ۸۳ تعداد ۵۰۰ عدد باشد و اطلاعات زیر در مورد آن کالا در دست است :

تعداد نرخ (ریال)
———— ———–
موجودی کالای اول دوره ۲۰۰ ۳۰۰
خرید اول ۲۵۰ ۳۲۰
خرید دوم ۳۰۰ ۳۳۰
خرید سوم ۲۵۰ ۳۵۰
قیمت موجودی کالای پایان دوره با استفاده از روش فایفو به صورت زیر محاسبه می شود :
با توجه به اینکه کالای باقیمانده در پایان دوره جزو آخرین خرید هاست پس تعداد ۵۰۰ عدد کالای باقیمانده را به ترتیب از آخرین خرید ها قیمت گذاری می کنیم . و به صورت زیر محاسبه مینماییم :
بهای خرید سوم ۸۷۵۰۰=۳۵۰*۲۵۰
تعداد باقیمانده موجودی پایان دوره ۲۵۰=۲۵۰-۵۰۰
بهای باقیمانده از خرید دوم ۸۲۵۰۰=۳۳۰*۲۵۰
بهای تمام شده موجودی پایان دوره ۱۷۰.۰۰۰=۸۲.۵۰۰+۸۷.۵۰۰
به عبارت دیگر از خریدهای انجام شده در طی سال و موجودی کالای ابتدای سال تنها ۲۵۰ عدد کالا از خرید سوم و ۲۵۰ عدد از خرید دوم باقیمانده و بقیه کالاهای خریداری شده و موجودی کالای ابتدای دوره فروخته شده و یا از انبار خارج شده است .
ب)روش اولین صادره از آخرین وارده : LAST IN FIRST OUT

دراین روش که به روش لایفو معروف است فرض بر این است که آخرین کالای خریداری شده زودتر از انبار خارج می شود و آنچه در پایان دوره باقی می ماند از بین کالاهای اول دوره است . اگر مثال قبل را دوباره تکرار کنیم قیمت ۵۰۰ عدد موجودی کالای شرکت بازرگانی در پایان دوره با توجه به اطلاعات قبل به صورت زیر محاسبه می شود :
تعداد نرخ
——— ———–
موجودی کالای اول سال ۲۰۰ ۳۰۰
خرید اول ۲۵۰ ۳۲۰
خرید دوم ۳۰۰ ۳۳۰
خرید سوم ۲۵۰ ۳۵۰
قیمت تعداد ۲۰۰ عدد از کل کالای باقیمانده ۶۰.۰۰۰ = ۲۰۰*۳۰۰
قیمت تعداد ۲۵۰ عدد از کل کالای باقیمانده ۸۰.۰۰۰ = ۲۵۰*۳۲۰
قیمت تعداد ۵۰ عدد از کل کالای باقیمانده ۱۶.۵۰۰ = ۵۰*۳۳۰
———-
قیمت ۵۰۰ عدد کالای باقیمانده در پایان دوره ۱۵۶.۵۰۰
به عبارت دیگر از کل موجودی کالای ابتدای سال و خرید های انجام شده در طی سال