پیشنهادات اقتصاددان مشهور ایرانی برای خروج از رکود

[پیشنهادات اقتصاددان مشهور ایرانی برای خروج از رکود]

 اقتصاددان مشهور ایرانی و استاد دانشگاه کمبریج و دانشگاه کالیفرنیای جنوبی با اشاره به شرایط حساس فعلی اقتصاد ایران گفت: با توجه به رفع تحریم‌ها برای دو تا سه ماه آینده ، انتظارات زیادی هم در داخل و هم درخارج از کشور از دولتمردان شکل گرفته است.

محمدهاشم پسران در سخنان خود که بصورت ویدئو کنفرانس در همایش اقتصاد ایران با رویکرد راهکارهای خروج از رکود پخش می شد ، افزود: اقتصاد ایران متاثر از عوامل عمده‌ای است که به سادگی نمی‌توان برای آن راهکار ارائه داد البته به این معنا نیست که راه‌حل وجود ندارد اما راه‌حل‌ها در درازمدت جواب می‌دهد.

پروفسور پسران قیمت نفت را یکی از عوامل مهم اثرگذار در اقتصاد ایران خواند و گفت: همه می‌دانیم که اهمیت نفت در اقتصاد ایران بسیار بالاست و نوسان قیمت نفت، صادرات نفت و صادرات پتروشیمی و فرآورده‌ها نیز همواره نقش مهمی روی عملکرد اقتصاد ایران داشته است.
به گفته پسران عامل مهم دیگری که در وضعیت فعلی اقتصاد ایران نقش مهمی ایفا کرده است و می‌کند تحریم‌های اقتصادی است که باعث کاهش کارآیی اقتصاد ایران شده است.
وی گفت: با برداشته شدن تحریم ضرورت تعدیل و اصلاح اقتصاد ایران بیش از پیش خود را نشان می‌دهد.
او افزود: مسئله سوم نبود سرمایه‌گذاری در اقتصاد ایران است که خود به دلیل تحریم و سیاست‌های پوپولیستی در گذشته بوده است. تداوم سیاست‌های پوپولیستی منابع اقتصادی را به جای سرمایه‌گذاری به سمت مصرف سوق داده است.
پروفسور پسران با اشاره به کاهش رشد تولید ناخالص داخلی در سال‌های گذشته و ثبت ارقام منفی رشد اقتصادی گفت: کاهش سرمایه‌گذاری طی این دوره ارقام قابل توجهی است و بین ۱۲ تا ۱۵ درصد چه در بخش دولتی و چه در بخش خصوصی با کاهش سرمایه‌گذاری مواجه بوده‌ایم. در حالی که در همین دوره مصرف در نهایت حدود ۱.۵ درصد کاهش یافته است. یعنی اثر تحریم روی مصرف نبوده بلکه روی سرمایه‌گذاری و تولید بوده است.
استاد اقتصاد کالیفرنیای جنوبی افزود: اگر ما امروز نتوانیم سرمایه‌گذاری قابل توجهی انجام دهیم، ظرفیت تولیدی نخواهیم داشت که بتوانیم در دوران پساتحریم از منافع تجارت با دیگر کشورها برخوردار شویم و نخواهیم توانست صادرات غیرنفتی را توسعه دهیم.
وی همچنین به رقابت بسیار سخت در حوزه صادرات بین مناطق و کشورهای مختلف اشاره کرد و توضیح داد: اگر نتوانیم اقتصاد را کارآ کنیم و تعادل از دست رفته را به اقتصاد ایران بازگردانیم، نمی‌توانیم در این رقابت دوام بیاوریم.
محمدهاشم پسران هم‌چنین به اتفاقات مثبتی اشاره کرد که اخیرا در اقتصاد ایران روی داده است. به گفته پسران کاهش نرخ تورم که زمان روی کار آمدن دولت آقای روحانی حدود ۴۵ درصد بوده و در حال حاضر به حدود ۱۳ درصد رسیده رویداد بسیار مثبتی است.
وی تاکید کرد : کاهش نرخ تورم سریع رخ داد و دولت چنین سرعتی را پیش‌بینی نکرده بود به همین دلیل نرخ بهره در بانک‌ها بیش از نرخ تورم است.
او افزود: اگر بهره مساوی یا کمتر از نرخ تورم باشد، در سرمایه‌گذاری اثری ندارد اما در شرایط کنونی که نرخ بهره‌ها بیش از نرخ تورم است، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی ضربه می‌بیند.

نرخ بهره واقعی نباید افزایش یابد

این اقتصاددان با اشاره به برنامه انتشار چهار تا پنج میلیارد دلار اوراق قرضه دولتی گفت: اگر دولت در نظر داشته باشد، نرخ بهره این اوراق را نیز برای تشویق مردم به خریداری بالا ببرد، ممکن است بانک‌های خصوصی نیز نرخ بهره خود را در سطوح بالایی نگاه دارند که اجازه نمی‌دهد منابع مالی بانک‌ها به سمت اوراق قرضه سرازیر شود. در نتیجه اختلاف میان نرخ اسمی بهره در بازار با نرخ تورم، منجر به افزایش نرخ بهره واقعی خواهد شد. افزایش نرخ بهره واقعی به کاهش سرمایه‌گذاری منتج می‌شود. از این رو بسیار حائز اهمیت است که سیاست‌های پولی و مالی که قرار است به اجرا درآید نرخ بهره واقعی را افزایش ندهد. در واقع، با افزایش نرخ تورم نرخ بهره اسمی نیز باید کاهش یابد و اگر این اتفاق رخ ندهد، لطمه بزرگی به اقتصاد ایران وارد می‌شود.
او همچنین با بیان اینکه قیمت نفت تقریباً غیرقابل پیش‌بینی است ، اظهار داشت : احتمالاً قیمت نفت در آینده کوتاه‌مدت در سطح ۴۵ تا ۵۰ دلار باقی بماند بنابراین نمی‌توان این گزاره را مطرح کرد که درآمد نفتی ایران به درآمد پیش از اعمال تحریم‌ها باز می گردد.
پسران گفت: حتی اگر میزان صادرات ایران افزایش یابد، درآمد نفتی به میزان گذشته نخواهد بود و دولت و مردم ایران باید خود را با درآمد نفتی پایین‌تر تطبیق دهند. صرفا باید امیدوار بود که میزان سرمایه‌گذاری‌ها به ویژه در زمینه صادرات غیرنفتی و از سوی بخش خصوصی افزایش یابد.

پروفسور محمدهاشم پسران سرمایه‌گذاری در زمینه گردشگری را بسیار موثر دانست و گفت: ایران دارای منابع عمده‌ای است که می‌تواند صادرات غیرنفتی را پوشش دهد. در نهایت باید صنایع داخلی کشور گسترش پیدا کند و اصلاحاتی صورت گیرد که منابع مالی تامین شود تا صادرات غیرنفتی از سوی بخش خصوصی افزایش پیدا کند.

اصلاحات اقتصادی در صدر سیاست‌ها قرار بگیرد

پروفسور پسران در ادامه گفت: تهدید دیگری که اقتصاد ایران با آن مواجه شده این است که منابع مالی عظیمی که ایران در خارج از کشور دارد و ممکن است رقم آن تا ۵۰ میلیارد دلار نیز برسد، اگر به تدریج وارد اقتصاد کشور شود ، تزریق آن اصلاحات اقتصادی را به تاخیر اندازد.
وی با بیان اینکه این اتفاق ممکن است مشکلاتی را برای اقتصاد ایران به بار آورد، افزود: اصلاحات اقتصادی باید در صدر سیاست‌های دولت ایران قرار گیرد.
این اقتصاددان ادامه داد : اینگونه نباید تصور کرد و باور داشت که اگر تحریم‌ها برداشته شود، اقتصاد ایران خود را با نظام اقتصادی جهان تطبیق خواهد داد در حالی که باید تلاش‌های بیشتری در این زمینه صورت گیرد.
نامزد جایزه نوبل اقتصاد در سال ۲۰۱۴ گفت: با این بهانه که گشایش‌هایی قرار است در زمینه برداشته شدن تحریم‌ها و درآمدهای ارزی صورت بگیرد، نباید اصلاحات اساسی اقتصادی در ایران را به تعویق انداخت.
پروفسور هاشم پسران یکی از مواردی را که باید در اولویت اصلاح قرار بگیرد، قیمت حامل‌های انرژی دانست و گفت: امروز و در حالی که بهای نفت خام در بازارهای جهانی در پایین‌ترین میزان خود طی سال‌های اخیر قرار گرفته، بهترین زمان برای اصلاح نرخ حامل‌های انرژی و به خصوص بنزین است.
او خوشبینی و باور خود را نسبت به ارتقا و بهبود اقتصاد ایران ابراز کرد و افزود: به احتمال زیاد اقتصاد ایران در سال آینده گسترش پیدا خواهد کرد در حالی که سرمایه‌گذاران خارجی نیز خود را آماده ورود به بازار ایران می‌کنند و منتظر هستند که تحریم‌های ایران برداشته شود. بنابراین به طور قطع سرمایه‌گذاری خارجی در ایران شکل خواهد گرفت. به خصوص اگر نرخ بهره واقعی کاهش پیدا کند و منابع برای سرمایه گذاری در ایران افزایش یابد.
پروفسور هاشم پسران افزود: اما گرفتاری اصلی این است که اگر اصلاحات اقتصادی در ایران هر چه سریع‌تر صورت نگیرد، گسترش و رشد اقتصاد ایران کوتاه مدت خواهد بود در حالی که به اعتقاد من ایران برای ده سال آینده باید رشد اقتصادی در حدود ۶ تا ۸ درصد داشته باشد.
وی به جمعیت جوان ایران و نیروی کار آماده در کشور اشاره کرد و گفت: ایران از نظر جمعیتی کشوری جوان است و نسبت جمعیت پیر به جمعیت کارکن در این کشور بسیار پایین و در حدود ۴۱ درصد است در صورتی که این شاخص در کشوری مانند پاکستان ۶۱ درصد است.
پروفسور پسران بر توجه و تمرکز بر اقتصاد سیاسی ایران و تطبیق آن با واقعیت های اقتصاد کشور تاکید کرد و افزود: جمعیت جوانی که ایران دارد اگر به درستی به کار گرفته شود و در عین حال سرمایه‌گذاری و فناوری را به خدمت گیرد و بخش خصوصی را گسترش دهد، در آن صورت اقتصاد ایران می تواند شکوفا شود.