چگونگی محاسبه عیدی کارگران و مزد ایام مرخصی
مطلب را با انواع مرخصیها و عیدی کارگران پی میگیریم. اما قبل از شروع، دو نکته باقیمانده از مبحث قبلی را درخصوص ایام تعطیلی کارگران، ذکر میکنیم. نکته ۱- درصورتیکه تعداد روز کار یک کارگر در هفته، کمتر از ۶ روز باشد، مزد روز تعطیلی کارگر، معادل یکششم مجموع مزد یا حقوق دریافتی وی در روزهای کار کارگر در هفته خواهد بود. نکته ۲- کارگاههایی که با انجام ۵ روز کار در هفته و ۴۴ ساعت کار قانونی، کارگرانشان از دو روز تعطیلی هفتگی استفاده میکنند (مثلا پنجشنبه و جمعه) مزد هر یک از دو روز تعطیل هفتگی، برابر با مزد روزانه کارگران در روزهای کار هفته است.
میزان مرخصی استحقاقی سالانه کارگران چقدر است؟ چنانچه در طول سال، کمتر اشتغال بهکار داشته باشند، این میزان چقدر خواهد بود؟
بر اساس ماده ۶۴ قانون کار، مرخصی استحقاقی سالانه کارگران، با استفاده از مزد و احتساب ۴ روز جمعه، جمعا یکماه (۳۰ روز) است. سایر روزهای تعطیل، جزء ایام مرخصی محسوب نخواهد شد. برای کار کمتر از یکسال، مرخصی مزبور به نسبت کار انجامشده محاسبه خواهد شد. بهعنوان مثال اگر مدت کار شخصی در یک کارگاه، در طول یکسال، هشتماه باشد، میزان مدت مرخصی استحقاقی وی، هشتدوازدهم ۳۰ روز، یعنی ۲۰ روز است. ضمنا بر اساس ماده ۶۵ قانون مذکور، مدت مرخصی سالانه کارگرانی که در کارهای سخت و زیانآور اشتغال دارند، ۵ هفته (۳۵ روز) است.
نحوه استفاده از مرخصی استحقاقی (روزانه و ساعتی) و بدون حقوق، بهخصوص مرخصی جهت ادای فریضه حج، چگونه است؟
بر اساس ماده ۶۹، تاریخ مرخصی با توافق کارگر و کارفرما تعیین میشود و در صورت اختلاف طرفین، نظر اداره کار، تعاون و رفاه اجتماعی، لازمالاجراست. ضمنا بر اساس ماده ۶۷ قانون، هر کارگر حق دارد به منظور ادای فرضیه حج واجب، در تمام مدت کار خویش، فقط به مدت یک ماه، از مرخصی استحقاقی یا مرخصی بدون حقوق، استفاده کند. لازم به ذکر است، به موجب ماده ۷۲ قانون، نحوه استفاده از مرخصی بدون حقوق کارگران، مدت آن و شرایط بازگشت به کار آنها، پس از مرخصی با توافق کتبی کارگر یا نماینده قانونی او و کارفرما تعیین خواهد شد. همچنین طبق ماده ۷۰ قانون، مرخصی کمتر از یک روز (ساعتی) جزء مرخصی استحقاقی منظور میشود. بدین ترتیب که مجموع هر هفتساعتونیم مرخصی ساعتی، بهعنوان یک روز مرخصی استحقاقی، محاسبه میشود.
به جز مرخصی استحقاقی و بدون حقوق، کارگران حق استفاده از چه نوع مرخصیهای دیگری را دارند و با چه شرایطی؟
بر اساس ماده ۷۳ قانون کار، کلیه کارگران در موارد زیر، حق استفاده از ۳ روز مرخصی با استفاده از مزد را دارند.
الف- ازدواج دائم (شخص کارگر) ب- فوت همسر، پدر، مادر و فرزندان کارگر
ضمنا هر یک از کارگران، در صورت حادثه و یا بیماری و اخذ گواهی از پزشک معالج، میتوانند از مرخصی استعلاجی استفاده کنند؛ برای این منظور، باید گواهی استراحت پزشکی تجویزی از سوی پزشک معالج خود را ظرف حداکثر یکهفته از تاریخ تجویز (که علائم بیماری جهت بررسی به طور کامل برطرف نشده باشد) به شعبه تامیناجتماعی محل بیمهپردازی خود ارائه کرده و در صورت تائید در مراجع پزشکی سازمان تامیناجتماعی، برابر مقررات سازمان مذکور میتوانند از مرخصی استحقاقی استفاده کنند که در این حالت، به جای دریافت مزد از کارفرما، از تامیناجتماعی غرامت دستمزد ایام بیماری دریافت میکنند. (به جز درمواردی که در قانون مستثنی شدهاند و حتی در ایام بیماری نیز کارگر مزد خود را از کارفرما دریافت میکند) و به موجب ماده ۷۴ قانون کار، مرخصی استعلاجی با تایید سازمان تامیناجتماعی، جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب خواهد شد. ضمنا در اینگونه موارد، باید کارگر تا روز قبل از شروع بیماری، به کار اشتغال داشته و در مدت اشتغال نیز برای او حقبیمه واریز شود. در صورت عدم دریافت دستمزد از سوی کارفرما، باید مدت استراحت پزشکی از لیست حقبیمه ارسالی به تامیناجتماعی، کسر شود. به عنوان مثال، چنانچه کارگری از تاریخ ۱۶/۹/۱۳۹۶ لغایت ۲۳/۱۱/۱۳۹۶ در استراحت پزشکی تائیدشده در مراجع پزشکی تامیناجتماعی باشد و در طول مدت مذکور، از کارفرما دستمزد دریافت نکرده باشد و مجددا از تاریخ ۲۴/۱۱/۱۳۹۶ به بعد اشتغال داشته باشد، نحوه ارسال لیست حقبیمه توسط کارفرما برای کارگر موردنظر، بدین صورت است که کارفرما باید در لیست حقبیمه ۹/۹۶ کارگر، مدت ۱۵ روز، در لیست ۱۰/۹۶ مدت صفر روز و در لیست حقبیمه ارسالی به تامیناجتماعی مربوط به ۱۱/۹۶ مدت ۷ روز کارکرد را درج کند و صرفا حقبیمه ایام مذکور را به تامیناجتماعی، پرداخت کند.
نکته دیگر اینکه زنان کارگر، برای هر زایمان (بدون محدودیت تعداد آن) میتوانند از ۶ ماه مرخصی زایمان و شیردهی استفاده و در مدت مذکور، حقوق خود را از تامیناجتماعی دریافت کنند که در صورت رای قطعی دیوان عدالت اداری، برای هر یک از متقاضیان، این مدت تا ۹ ماه قابل افزایش است و این مدت، جزء سابقه خدمت و بیمهپردازی آنان در تامیناجتماعی لحاظ میشود.
لطفا در مورد عیدی و پاداش کارگران توضیح دهید. همچنین بگویید که میزان عیدی کارگرانی که در طول سال، کمتر از یکسال کارکرده و یا مدتی در مرخصی استعلاجی یا زایمان بودهاند، چگونه محاسبه میشود؟
به موجب قانون عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاههای مشمول قانون کار، کلیه کارفرمایان کارگاههای مشمول قانون کار، مکلفاند به هریک از کارگران خود، به نسبت یکسال کار، معادل ۶۰ روز آخرین مزد، عیدی و پاداش بپردازند؛ مبلغ پرداختی نباید از معادل ۹۰ روز حداقل مزد قانونی تجاوز کند. به عنوان مثال، با توجه به اینکه حداقل دستمزد سال ۱۳۹۶روزانه ۳۰۹۹۷۷ ریال است، لذا مبلغ عیدی امسال کارگران مشمول قانون کار، حداقل ۱۸۵۹۸۶۲۰ ریال و حداکثر ۲۷۸۹۷۹۳۰ ریال است. ضمنا به موجب قانون مذکور، مبلغ پرداختی فوق به کارکنانی که کمتر از یکسال در کارگاه کار کردهاند، باید براساس ۶۰ روز مزد و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه شود و مبلغ پرداختی از این بابت برای هر ماه، نباید از یکدوازدهم سقف تعیینشده (۹۰ روز حداقل دستمزد سال) تجاوز کند. همچنین با توجه به اینکه بر اساس ماده ۷۴ قانون کار، مرخصی استعلاجی با تائید سازمان تامیناجتماعی، جزء سوابق کار و بازنشستگی کارگران محسوب خواهد شد، لذا کارگرانی که از مرخصی استعلاجی یا زایمان استفاده کردهاند، عیدی خود را کامل میگیرند مگر اینکه به هر دلیل دیگری اشتغال کامل در طول سال نداشته باشد. به عنوان مثال، چنانچه کارگری در طول سال ۱۳۹۶، چهارماه اشتغال داشته و ۶ ماه مرخصی زایمان یا استعلاجی استفاده کرده باشد، میزان عیدی امسال او، بین دهدوازدهم حداقل و حداکثر مبالغ فوقالذکر، یعنی، حداقل ۱۵۴۹۸۸۰ ریال و حداکثر ۲۳۲۴۸۲۷۵ ریال خواهد بود.