انتشار آمار چک‌های برگشتی توسط بانک مرکزی
نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله شده در مقطع ۱۰ ماهه دی ماه ۱۳۹۳ لغایت مهر ماه ۱۳۹۴ از نظر تعداد ۲.۹ درصد و مبلغ ۲.۶ درصد است.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، وضعیت چک‌های مبادله شده از نظر تعداد و مبلغ در مقطع ده ماهه دی ماه ۱۳۹۳ لغایت مهر ماه ۱۳۹۴ به ترتیب ۲۶۷ میلیون فقره و ۵۶۰ ۳۶ هزارمیلیارد ریال با میانگین مبلغ ۱۳۷ میلیون ریال می‌باشد. از این تعداد، جمعاً ۷.۸ میلیون فقره چک به مبلغ ۹۴۰ هزارمیلیارد ریال با میانگین مبلغ ۱۲۰ میلیون ریال، چک برگشتی بوده است.
براساس جدول ۱ مشاهده می‌شود که سهم چک‌های برگشتی اشخاص حقیقی به کل چک‌های مبادله شده از نظر تعداد ۲.۸ درصد و از نظر مبلغ ۲.۲ درصد و سهم چک‌های برگشتی اشخاص حقوقی از نظر تعداد ۰.۱ درصد و از نظر مبلغ ۰.۴ درصد می‌باشد. ملاحظه می‌شودکه چک های برگشتی از نظر تعداد و مبلغ، نسبت به کل چک‌های مبادله شده شبکه بانکی (به خصوص برای اشخاص حقوقی) سهم بسیار کوچکی دارد و این امر حاکی از آن است که عمده چک‌های شرکت‌ها، وصول شده است.
طی ۱۰ ماهه منتهی به مهرماه ۱۳۹۴ تعداد ۲.۵ میلیون فقره چک برگشتی از سوی صاحبان حساب رفع سوءاثر شده و بر این اساس ۷.۸ میلیون فقره چک برگشتی مذکور به ۵.۳ میلیون فقره کاهش یافته است که این امر موجب کاهش نسبت مانده چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله شده از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب به ۲.۰ و ۱.۷ درصد شده است.
جدول ۲ نمایانگر وضعیت چک‌های برگشتی کشورهای ترکیه، امارات و تایلند طی سال‌های ۲۰۰۹ الی ۱۰ ماهه منتهی به سال ۲۰۱۵ است. طی آمار اخذ شده از وب‌سایت بانک‌مرکزی این سه کشور که اطلاعات تمام چک‌ها را به صورت مرتب منتشر می‌کنند، نسبت تعداد چک‌های برگشتی به تعداد کل چک‌های مبادله شده در ۱۰ ماهه منتهی به سال ۲۰۱۵ میلادی به ترتیب ۳.۳، ۴.۱ و ۱.۱ درصد بوده است. چنانچه مشاهده می‌شود تعداد چک‌های مبادله شده در ایران چندین برابر کشورهای فوق بوده، با این وجود میزان سهم چک‌های برگشتی از کل چک‌های مبادله شده در ایران در مقایسه با کشورهای مورد بررسی، تفاوت چندانی ندارد.
جدول شماره ۳ نمایانگر مجموع کل تراکنش‌های شبکه بانکی از طریق خودپرداز، ساتنا و پایا، پایانه شعب و فروشگاهی، اینترنت بانک و تلفن‌بانک از دی ماه ۱۳۹۳ لغایت مهرماه ۱۳۹۴ است که از نظر تعداد ۵۶۸ ۱۱ میلیون، تراکنش جمعاً به مبلغ ۹۲۵ ۴۹ هزار میلیارد ریال (میانگین هر تراکنش انجام پذیرفته ۴.۳ میلیون ریال) انجام پذیرفته که این آمار نشان می‌دهد بانکداری الکترونیکی در سال‌های اخیر در کشور ما رشد مناسبی داشته است.
همانطور که در جدول ۴ مشاهده می‌شود از جمع کل نقل و انتقال وجوه از طریق چک، خودپرداز، ساتنا و پایا، پایانه شعب و فروشگاهی، اینترنت و تلفن، علی‌رغم آنکه سهم چک از نظر تعدادی ۲.۳ درصد است، از نظر مبلغی سهم قابل توجه ۴۲.۳ درصد را به خود اختصاص داده که این امر حاکی از اهمیت و مقبولیت چک در جامعه است.
اداره آمار اقتصادی تا پایان آذر ماه سال ۱۳۹۳ اطلاعات اسناد مبادله و برگشت داده شده دریافتی از اتاق پایاپای اسناد بانکی را در قسمت شاخص‌های ماهانه اقتصادی پایگاه اطلاع رسانی بانک مرکزی منتشر می‌کرد که با راه‌اندازی سامانه چکاوک و توقف فعالیت اتاق پایاپای اسناد بانکی، این آمار منتشر نشد. لیکن برای بهره برداری از اطلاعات چک‌های برگشتی و با در نظر داشتن نقایص اطلاعات ارایه شده توسط اتاق پایاپای اسناد بانکی (این آمار مربوط به اطلاعات چک‌های مبادله شده در تهران بود و صرفا اطلاعات چک‌های واگذار شده از طریق اتاق پایاپای را شامل می‌شد)، اداره اطلاعات بانکی بانک مرکزی به جمع‌آوری و پالایش آمار تمام چک‌های مبادله شده (شامل چک‌های وصولی و برگشتی) در سطح کشور اقدام کرده، پس از تجزیه و تحلیل داده‌ها، نسبت چک‌های برگشتی به کل چک‌های مبادله شده از نظر تعداد و مبلغ را بررسی و منتشر کرده است.
با توجه به ضرورت شفافیت و انتشار منظم آمار و اطلاعات، بانک مرکزی در نظر دارد آمار چک‌های برگشتی و سایر اطلاعات مرتبط با این موضوع را به صورت فصلی و سالانه منتشر کند.
ضمائم:
