[کم شدن نرخ سود به نفع بانکها است]
نرخ سود ابزاری در دست دولت برای رصد و کنترل رونق و رکود در اقتصاد محسوب میشود، در هر اقتصادی هر زمانی که بازده فعالیتهای اقتصادی کمتر از سود بانکی باشد، آن اقتصاد از سرمایهگذاری در بخشهای مولد اقتصادی خارج میشود. در حال حاضر این اتفاق در کشور رخ داده است، در چنین شرایطی باید نرخ سود بانکی برای رونق تولید و حرکت سرمایه به بخش مولد اقتصادی کاهش یابد، اما متاسفانه در کشور بهدلیل ساختار معیوب بانکها، نبود سرمایه کافی نسبت به دارایی بانکها و وصول نشدن مطالبات بانکها این مهم عملی نمیشود.
۲۵درصد منابع بانکها در پی مطالبات معوق که بخش قابل توجهی از آن بهدلیل تسهیلات تکلیفی ایجاد شده، در حال حاضر قفل شده است که اگر شناسایی منابع قفلشده دقیق انجام شود، احتمال افزایش این میزان وجود دارد. در پی یخزدگی منابع بانکی، افزایش میزان جذب سپرده و منابع از سوی بانکها گرهگشایی نخواهد کرد، چراکه قدرت وامدهی بانکها در پی افزایش قیمت تمامشده پول، افزایش هزینه عملیاتی و غیرعملیاتی، قطع رابطه بینالمللی و دسترسی نداشتن به منابع ارزانقیمت دنیا، کاهش یافته است.
بانکها با پرداخت سود بسیار بالا بهصورت مخفی به مشتریان خود در یک رقابت ناسالم و افزایش هزینه عملیاتی خود، بانکها را در منطقه خطر قرار دادهاند. اما درباره اینکه کاهش نرخ سود در شرایط فعلی چه آثاری بر وضعیت بانکها و اقتصاد خواهد داشت، به نظر من کاهش نرخ سود به ضرر بانکها نخواهد بود، چون هزینه عملیاتی بانکها در پی کاهش نرخ سود، کاهش پیدا میکند زیرا بزرگترین هزینه بانکها پرداخت سود به مشتریان است. کاهش نرخ سود برای اقتصاد نیز خوب است، زیرا قیمت تمامشده کالا کاهش پیدا میکند اما پیشبینی میشود با کاهش نرخ سود بانکها نیز رویه گذشته خود را ادامه دهند.
منابع بانکهای خصوصی نیز به سمت فعالیت سهامداران عمده سوق پیدا کرده و به شکل عمده مردم عادی نمیتوانند از این منابع استفاده کنند. در رابطه با نامه اخیر ۴ وزیر به رییسجمهور و موارد بیانشده در رابطه با حوزه بانکی نیز معتقدم بانکها درحالحاضر منابع قابل وامدهی ندارند و نتیجه فعالیتهای بانکها در اتاق پایاپای قابل مشاهده است، در نتیجه بهطور معمول بانکها به بانک مرکزی بدهکار هستند، از این رو اگر بانکها پول داشته باشند بدهی خود به بانک مرکزی را پرداخت میکنند تا جریمه ۳۴درصدی برای آنها در نظر گرفته نشود. اغلب بانکها منابع آزاد برای وامدهی ندارند، بانکها در صورت داشتن منابع بهدلیل ترس از رشد مطالبات معوق آنچنان تمایلی برای ارائه تسهیلات به متقاضیان عادی ندارند و سعی دارند در معاملات بینبانکی این منابع را بهکار بگیرند و این در حالی است که سود عملیات بینبانکی نیز بسیار بالا است. در شرایط امروز سیستم بانکی دچار درماندگی شده و توان ارائه واکنش درست را ندارد، تنها راه چاره برای بانکها پرداخت بدهی دولت به بانکها است که با توجه به کاهش قیمت نفت چنین امکانی برای دولت مهیا نیست.
بهاءالدین حسینیهاشمی
کارشناس بازار پولی و بانکی