آثار اقتصادی هماهنگی تعطیلات آخر هفته بین کشورها
در همین راستا برخی کشورها برای کاهش لطمه‌های اقتصادی و فرصت بیشتر برای انجام امور بین‌المللی و مراودات در جهت یکسان‌سازی یا هماهنگی بین تعطیلات داخلی کشورشان با دنیای خارج اقدام به تغییراتی در زمان تعطیلات فصلی یا هفتگی خود کرده‌اند و از این طریق توانسته‌اند مقدار زیادی از هزینه‌های خود را بکاهند. این درحالی است که تعطیلات آخر هفته ایران با کشورهای خارجی یک روز تفاوت دارد و این روند عملا به ضرر تجارت ایرانی است. حال با توجه به گسترش روابط تجاری ایران و کشورهای خارجی به‌ویژه در دوران پسابرجام، بررسی تعطیلات آخر هفته و انجام تغییراتی در آن به سود کسب‌وکار ایرانی خواهد بود. البته این نخستین مرتبه نیست که ایده تغییر تعطیلات آخر هفته مطرح می‌شود. برخی کشورهای حوزه خلیج فارس، افغانستان و ترکیه نیز برای بهره بیشتر از فرصت‌های تجاری، تعطیلات آخر هفته خود را تغییر داده‌اند.
تغییر ساعات کار بورس و مدارس در عربستان
در سال ٢٠١٣ میلادی عربستان آخرین کشور خاورمیانه بود که تعطیلات آخر هفته خود را به جمعه و شنبه تغییر داد. در این زمان پادشاه عربستان به بیشتر سازمان‌های دولتی دستور داد تا تعطیلات خود را از جمعه به شنبه تغییر دهند. پادشاه عربستان علت این اقدام را بازیابی فرصت‌های تجاری از دست رفته اعلام کرد که در نتیجه تداخل روزهای کاری این کشور با روزهای تعطیل برخی کشورها به وجود آمده بود. تا قبل از این اقدام تعطیلات آخر هفته عربستان هم مانند بقیه کشورهای مسلمان پنجشنبه و جمعه بود.
در این میان کسبوکارهای برتر عربستان از چنین اقدامی حمایت کردند. به‌گفته آنان شرکت‌ها توانستند عملکرد ثمربخش‌تر و قدرت رقابت بیشتری داشته باشند. در همین زمینه «مرشد المطلف نایب» مدیر شرکت Saudi Basic Industries Corp یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های صنعتی در خلیج فارس می‌گوید: این اقدام سبب شد ساعت‌های کاری برای کسبوکارهای مختلف در بازارهای جهانی بهبود یابد. به همین دلیل بورس عربستان سعودی، بانک مرکزی و بقیه موسسات مالی دولتی تعطیلات خود را به روزهای شنبه و جمعه انتقال دادند. این تغییر شامل حال مدارس نیز شد. البته قبل از عربستان سعودی، عمان تعطیلات خود را تغییر داده بود و به این ترتیب آخرین کشور سازمان همکاری‌های خلیج فارس نیز تعطیلات آخر هفته خود را تغییر داد. البته این روند یک‌شبه اتفاق نیفتاد و تصویب آن حداقل ۶سال طول کشید. این درحالی بود که رسانه‌های سعودی نظرسنجی‌های غیررسمی را منتشر کردند که نشان می‌داد بیشتر مردم عادی و تجار این کشور از تغییر تعطیلات آخر هفته حمایت می‌کردند. در همین راستا خبرگزاری بلومبرگ می‌نویسد: «عربستان سعودی با این کار یک گام به سوی سرمایه‌گذاران خارجی برداشت. پس از این اتفاق دو موسسه بین‌المللی مالی مورگان استنلی و کردیت سوییس دفاتر خود را در ریاض افتتاح کردند. تغییر تعطیلات آخر هفته به سرمایه‌گذاران خارجی اجازه داد راحت‌تر و بهتر در این کشور سرمایه‌گذاری کنند. بسیاری از سرمایه‌گذاران خارجی تغییر تعطیلات آخر هفته را گامی مثبت در این جهت می‌دانند.»
تغییر تعطیلات برای تبدیل‌شدن به هاب تجاری
در امارات نیز همین تغییر اتفاق افتاده است. در سپتامبر ٢٠٠۶ میلادی تعطیلات آخر هفته دوبی به جمعه و شنبه انتقال یافت. دلیل مقامات این کشور هم استفاده از روزهای تعطیل در بازارهای جهانی بود که روز جمعه باز هستند. این درحالی است که امارات متحده عربی هر روز بیش از گذشته نقش «هاب تجاری» دنیای عرب را بهتر بازی می‌کرد. البته قبل از امارات این موقعیت به لبنان تعلق داشت. این امر به‌ویژه درباره دوبی مصداق دارد که بزرگ‌ترین جزیره امارات متحده عربی به حساب می‌آید. به هرحال اکنون امارات میان ٣٢ کشوری که براساس تعریف صندوق بین‌المللی پول، منطقه خاورمیانه و آسیای مرکزی را تشکیل می‌دهند، سومین کشور بزرگ از لحاظ روابط تجاری و تولید ناخالص ملی به حساب می‌آید. این درحالی است که حدود ٢٠سال قبل امارات متحده عربی در انتهای این جدول بود.
هماهنگی افغانستان با استانداردهای بین‌المللی
البته این تغییر فقط به کشورهای ثروتمند حوزه خلیج فارس منتهی نمی‌شود. افغانستان کشوری است که هنوز هم با مشکلات اقتصادی زیادی دست و پنجه نرم می‌کند و مرزهای تجاری آن کاملا امن نیست؛ به همین دلیل دولت این کشور تصمیم گرفته با تغییر روزهای تعطیل در آخر هفته فرآیندهای تجاری را تسهیل کند. در همین زمینه روزنامه «افغانستان تودی» می‌نویسد: در سال ٢٠١۵ دولت افغانستان لایحه‌ای را به مجلس برد تا تعطیلات آخر هفته این کشور را به استانداردهای بین‌المللی نزدیک‌تر کند. در این کشور هم مانند بقیه کشورهای مسلمان تعطیلات آخر هفته شامل پنجشنبه و جمعه بود، اما این روند با استاندارد روزهای کاری برخی از بزرگ‌ترین شرکای تجاری این کشور همخوانی نداشت. افغانستان که به شدت به واردات وابسته است، دقیقا چهار روز هفته با سکون کاری مواجه و در سه روز بقیه جاده‌های منتهی به شهرهای اصلی با ترافیک سنگینی روبه‌رو می‌شود، زیرا شرکت‌های مختلف قصد داشتند با عجله کالا و خدمات خود را به مقصد برسانند. «خان جام الوکوزی» رئیس اتاق بازرگانی افغانستان که از مدافعان این لایحه است، می‌گوید: اگر نگاهی به بازارهای جهانی بیندازیم، متوجه می‌شویم که بیشتر آنها روز شنبه تعطیل هستند. به این ترتیب اگر تعطیلات آخر هفته به جای پنجشنبه و جمعه، به جمعه و شنبه منتقل شود تا با استانداردهای بین‌المللی هماهنگ‌تر بماند و از سوی دیگر همچنان با کشورهای مسلمان وجه اشتراک داشته باشد، افغانستان از منافع اقتصادی بیشتری برخوردار خواهد شد. این درحالی است که تجار افغان از این لایحه حمایت می‌کنند. البته بقیه اقشار معتقدند دولت باید روی افزایش بهره‌وری نیروی کار افغان تمرکز کند.
ایران و جیبوتی دو کشور با تعطیلاتی نامتقارن
در تعاریف علمی و اقتصادی هفته کاری و آخر هفته بخش‌هایی از هفت روز هفته به کار و استراحت اختصاص یافته است. هفته قانونی کاری یا هفته کاری بخشی از هفت روز است که به کار اختصاص یافته و در بیشتر کشورهای غربی شامل دوشنبه تا جمعه است. آخر هفته نیز شامل شنبه و یکشنبه است. در بیشتر فرهنگ‌های کهن به‌طور باستانی ۶ روز هفته به کار و یک روز به استراحت اختصاص داشت. روز استراحت مسلمانان جمعه، یهودیان شنبه و مسیحیان یکشنبه بود. با وجود این، کشورهای مختلف طی دهه‌های اخیر دو روز را به‌عنوان تعطیلات آخر هفته انتخاب کردند که شامل پنجشنبه- جمعه، جمعه – شنبه یا شنبه- یکشنبه بود. در دهه‌های ١٩۴٠، ١٩۵٠ و ١٩۶٠ میلادی تعدادی از کشورها تعطیلات جمعه- شنبه یا شنبه – یکشنبه را انتخاب کردند تا بتوانند با بازارهای جهانی خود را انطباق دهند. مجموعه‌ای از اصلاحات در روزهای کاری در دهه ٢٠٠٠میلادی اتفاق افتاد و در اوایل ٢٠١٠میلادی تعداد زیادی از کشورهای عربی نیز خود را از لحاظ ساعات کاری، طول هفته کاری و تعداد روزهای تعطیل آخر هفته با بقیه کشورهای جهان همخوان کردند. درحال حاضر فقط دو کشور در جهان تنها روز جمعه را به‌عنوان تعطیلی آخر هفته دارند که عبارتند از ایران و جیبوتی. پس از انجام اصلاحات در بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس بین سال‌های ٢٠٠٠ تا ٢٠١٠میلادی تعطیلات پنجشنبه – جمعه با جمعه – شنبه جایگزین شد. به این ترتیب این کشورها تعداد روزهای کاری متداخل بیشتری با بقیه جهان داشتند. الجزیره، بحرین، بنگلادش، مصر، عراق، اردن، کویت، لیبی، مالزی، مولداوی، عمان، فلسطین، قطر، عربستان سعودی، سودان، سوریه، امارات متحده عربی و یمن تعطیلات خود را به همین منوال تغییر دادند. البته کشورهای دیگر منطقه مانند لبنان، ترکیه، تونس و مراکش که جمعیت مسلمان آنان اکثریت را تشکیل می‌دهد، تعطیلات آخر هفته خود را شامل شنبه و یکشنبه حفظ کرده‌اند.
منبع» شهروند/شیوا سعیدی
