خوب و بدهای دریافت کارمزد از دید کارشناسان حوزه بانکداری الکترونیک
[خوب و بدهای دریافت کارمزد از دید کارشناسان حوزه بانکداری الکترونیک]
اما موضوعی که در این بین وجود دارد و در ماه‌های اخیر نیز به محلی برای مناقشه بین بانک مرکزی و استفاده‌کنندگان از این ابزارها تبدیل شد، دریافت کارمزد از این خدمات است. در حالی که بانک مرکزی اصرار دارد که دریافت کارمزد از کارتخوان‌ها و سایر ابزارها، اقدام منطقی و کارشناسی است اما در مقابل مصرف‌کنندگان، اصناف و بسیاری از استفاده‌کنندگان از این ابزار مخالف دریافت هرگونه کارمزد در ازای استفاده از این خدمات هستند.
کارشناسان اقتصادی در این رابطه معتقدند دریافت کارمزد در اصل اقدام مناسب و خوبی است چراکه بانک می‌تواند با دریافت همین هزینه ناچیز، آن را صرف ارائه خدمات مطلوب‌تر و توسعه این بخش کند. اما به طور حتم آثار مثبت آن، بستگی به این دارد که دریافت این کارمزدها با چه نرخی و با چه شرایطی به اجرا درآید.
ترغیب بانک‌ها برای ارائه خدمات بهتر
محمدمراد بیات یکی از کارشناسان حوزه بانکداری الکترونیک در گفت‌وگویی با بیان اینکه نگرش جامعه ما به گونه‌ای است که افراد توقع دارند دولت باید هزینه بیشتر خدماتی که در سطح جامعه ارائه می‌شود را پرداخت کند و خدمات بانکداری الکترونیک هم از این قاعده مستثنا نیست، گفت: این در حالی است که در سال‌های گذشته با ورود بانک‌های خصوصی به کشور و خصوصی‌شدن بانک‌های دولتی، بانک‌ها به یک بنگاه اقتصادی تبدیل شده‌اند که باید هزینه فعالیتشان را تامین کنند تا بتوانند سر پا بمانند.
او با بیان اینکه دریافت کارمزد باعث می‌شود بانک‌ها به سمت توسعه و ارائه خدمات جدید ترغیب شوند و در مواقع بحرانی، از این وضعیت رهایی یابند و این موضوعی است که باید در کشور نهادینه شود، گفت: مدل کسب و کار در بخش خصوصی به این شکل که بابت خدماتی که ارائه می‌شود افراد کارمزد پرداخت نکنند، امکانپذیر نخواهد بود و به نظر می‌رسد این موضوع نیز در دنیای امروز امری اجتناب‌ناپذیر باشد. به گفته وی، البته اینکه این هزینه با چه روشی و با چه نرخی باید دریافت شود، به دلیل اهمیت آن، جای بررسی دارد و باید مورد توجه سیاستگذاران و فعالان این حوزه قرار گیرد.
بیات با بیان اینکه دریافت کارمزد یک ضرورت است، گفت: این امر باعث توسعه کسب و کار صنعت بانکداری و حوزه پرداخت می‌شود، ضمن اینکه این کار باعث می‌شود تراکنش‌های غیرضروری و ترافیک در شبکه تا حد قابل قبولی کاهش یابد. علاوه بر این بانک‌ها برای جبران هزینه‌هایشان دیگر تلاشی برای شرکت‌داری و بنگاه‌داری نخواهند کرد و فقط به فعالیت اصلی خود یعنی بانکداری خواهند پرداخت.
ارتقای شبکه بانکی با دریافت کارمزد
علیرضا شاهرخ یکی دیگر از کارشناس حوزه بانکداری الکترونیک نیز در این‌باره در گفت‌وگویی با تاکید برای اینکه بانک‌ها در ازای ارائه خدمات بانکی متحمل هزینه‌های زیادی می‌شوند و این درحالی است که مشتری بابت آن هیچ‌گونه هزینه‌ای پرداخت نمی‌کند، گفت: این رویه‌ای است که در دنیا کمتر دیده می‌شود. سایر کشورها در ازای خدمتی که به مشتری ارائه می‌دهند کارمزد دریافت می‌کنند اما در مقابل تلاش می‌کنند با توسعه ابزارها و ارائه خدمات جدید، رضایت مشتریانشان را کسب کنند. او با تاکید بر این موضوع که دریافت نکردن کارمزد از خدمات بانکی باعث می‌شود هزینه بانک‌ها افزایش یابد و همچنین باعث ایجاد ترافیک و شلوغی در شبکه می‌شود، در این رابطه اظهار کرد: این خلأ درحالی در شبکه بانکی کشور احساس می‌شود که استفاده‌کنندگان از این خدمات می‌توانند با پرداخت هزینه‌ای ناچیز باعث کم شدن هزینه‌ها در سیستم بانکی و به تبع آن پایین آمدن نرخ تمام‌شده پول در بانک‌ها شوند، ضمن اینکه کمک می‌کنند تا از حجم تراکنش‌های غیرضروری کاسته شود. در عین حال پرداخت کارمزد باعث افزایش انگیزه بانک‌ها برای ارائه خدمات جدیدتر و توسعه شبکه الکترونیک می‌شود که این به نفع مشتری خواهد بود. او ادامه داد: در شرایطی که بانک‌ها محور تامین مالی بخش‌های اقتصادی هستند و از سوی دیگر باید سود سپرده‌گذاران را نیز تامین کنند، با توجه به محدودیت منابعی که با آن مواجه هستند و از سوی دیگر چالش‌هایی که پیش روی این بخش قرار دارد، بنابراین دریافت این هزینه‌های ناچیز می‌تواند در‌نهایت مبلغ هنگفتی شود که بانک بتواند آن را در جهت رشد و توسعه این سیستم هزینه کند و باعث ارتقای این بخش شود.
دریافت کارمزد با توافق بین مشتری و بانک
در عین حال ابوذر ندیمی یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز معتقد است که تعیین کارمزد خدمات بانکی باید براساس توافق بین مشتری و بانک انجام شود، در غیر این صورت تخلف اتفاق می‌افتد. او به عنوان نمونه به کارمزد ۵۰۰ تومانی کارت هدیه بانکی اشاره کرد و گفت: بانک حق ندارد بدون توافق با مشتری از حساب کارت هدیه کارمزد دریافت کند، این مسئله قابل پیگرد است. بانک‌ها حتی بخش قابل ملاحظه‌ای از تسهیلات پرداختی به مشتریانشان را به عنوان وثیقه در بانک نگه می‌دارند و هیچ سودی بابت آن به مشتری پرداخت نمی‌کنند.
وی یادآور شد: وقتی بانک بابت پولی که تسهیلات می‌دهد، سود دریافت می‌کند باید بابت پولی که وثیقه نگه می‌دارد نیز سود بپردازد. سود پرداختی نیز باید متناسب با سود دریافتی باشد اما حقیقت این است که نظام بانکی بابت پول وثیقه هیچ سودی به مشتری پرداخت نمی‌کند.
ندیمی با انتقاد شدید نسبت به رفتار نظام بانکی کشور، با اشاره به اقدامات مجلس شورای اسلامی برای پایان دادن به این روند معیوب نظام بانکی، گفت: طرح اصلاح و بازنگری ساختار نظام بانکی را در دستور کار داریم، فوریت طرح یادشده چندی قبل در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و درحال‌حاضر در دستورکار کمیسیون اقتصادی مجلس قرار دارد.
البته به وزیر اقتصاد و معاونانش و رییس کل بانک مرکزی فشار آورده‌ایم تا لایحه دولت را هرچه زودتر از سد کمیسیون اقتصادی دولت عبور دهند و به مجلس بیاورند.
