نکات استاندارد حسابرسی ۵۷۰ (تداوم فعالیت)

هدف

۱. هدف این استاندارد، ارائه استانداردها و راهنماییهای لازم درباره مسئولیت حسابرس در حسابرسی صورتهای مالی نسبت به استفاده از فرض تداوم فعالیت در تهیه صورتهای مالی ، شامل بررسی ارزیابی مدیریت از توانایی واحد تجاری به ادامه فعالیت ، است. حسابرس در جریان برنامه ریزی و اجرای روشهای حسابرسی و ارزیابی نتایج حاصل از آن باید مناسب بودن استفاده مدیریت را از فرض تداوم فعالیت در تهیه صورتهای مالی ، بررسی کند.

مسئولیت مدیریت

۲. ارزیابی مدیریت از فرض تداوم فعالیت ، مستلزم قضاوت ، در هرزمان مشخص ، درباره پیامدهای آتی رویدادها یا شرایطی است که بطور ذاتی مبهم می باشند. عوامل مربوط در این باره ازجمله شامل موارد زیر است :

الف) به طور کلی ، هرچه قضاوت درباره پیامد رویدادها یا شرایط ، مربوط به آینده ای دورتر باشد ، میزان ابهام مرتبط با پیامد آن رویدادها یا شرایط ، به گونه ای قابل ملاحظه افزایش می یابد.

ب) هرگونه قضاوت درباره آینده ، براساس اطلاعات موجود در زمان انجام قضاوت صورت می گیرد . رویدادهای بعدی می تواند قضاوتی را که در زمان انجام آن معقول بوده است ، نقض کند.

پ) اندازه و پیچیدگی ، ماهیت و شرایط فعالیت تجاری واحد مورد رسیدگی و میزان تاثیرپذیری آن از عوامل برون سازمانی ، همگی بر قضاوت درباره پیامد رویدادها یا شرایط اثر می گذارد.

۳. نمونه هایی از رویدادها یا شرایطی که به تنهایی یا درمجموع ممکن است تردیدی عمده درباره وجود فرض تداوم فعالیت ایجاد کند، به شرح زیر است:

نشانه های مالی

الف) نشانه های قطع حمایت مالی از جانب دولت و یا بستانکاران ،

ب) نامساعد بودن نسبتهای مالی اصلی ،

پ) زیانهای عمده عملیاتی یا کاهش عمده در ارزش داراییهای مورد استفاده در ایجاد جریانهای وجوه نقد،

ت) نپرداختن سود سهام یا تاخیر طولانی در پرداخت آن و ث) تغییر شرایط خرید کالا و دریافت خدمات از اعتباری به نقدی .

نشانه های عملیاتی

الف) از دست دادن مدیران کلیدی بدون جایگزینی آنان ، ب) از دست دادن بازار عمده فروش محصولات ، مجوز یا امتیاز ساخت با اهمیت یا تامین کننده اصلی کالا و خدمات و پ) مشکلات کارگری یا کمبود مواد اولیه و قطعات مهم .

سایر نشانه ها

الف) عدم رعایت الزامات مربوط به سرمایه یا سایر الزامات قانونی ،

ب) وجود دعاوی حقوقی در جریان علیه واحد موردرسیدگی و

پ) تغییر قوانین یا سیاستهای دولت به گونه ای که آثار مالی منفی بر واحد مورد رسیدگی داشته باشد.

مسئولیت حسابرس

۴. مسئولیت حسابرس ، بررسی مناسب بودن استفاده مدیریت از فرض تداوم فعالیت در تهیه صورتهای مالی و بررسی احتمال وجود ابهامهای با اهمیت یا اساسی درباره توانایی ادامه فعالیت واحد مورد رسیدگی به عنوان یک واحد دایر است که نیاز به افشا در صورتهای مالی دارد.

۵. حسابرس نمی تواند رویدادها یا شرایط آتی را که ممکن است موجب توقف فعالیت واحد مورد رسیدگی شود، پیش بینی کند. بنابراین ، عدم اشاره به ابهام درباره تداوم فعالیت در گزارش حسابرس ، نمی تواند به عنوان تضمین توانایی واحد مورد رسیدگی به ادامه فعالیت محسوب گردد.

۶. حسابرس ، رویدادها و شرایط مربوط به فرض تداوم فعالیت را در فرایند برنامه ریزی موردتوجه قرار می دهد؛ زیرا ، این امر موجب انجام بموقع گفتگو با مدیریت ، بررسی برنامه های مدیریت و حل و فصل نکات شناسایی شده مربوط به تداوم فعالیت می شود.

۷. حسابرس باید ارزیابی مدیریت را از توانایی واحد مورد رسیدگی به ادامه فعالیت ، بررسی کند. بدین منظورحسابرس باید همان دوره ای را بررسی کند که مدیریت واحد مورد رسیدگی از آن برای ارزیابی طبق استانداردهای حسابداری استفاده کرده است . چنانچه ارزیابی مدیریت از توانایی واحد مورد رسیدگی به ادامه فعالیت کمتر از دوازده ماه از تاریخ ترازنامه را در بر گیرد، حسابرس باید از مدیریت بخواهد دوره ارزیابی خود را به دوازده ماه از تاریخ ترازنامه گسترش دهد.

۸. حسابرس در بررسی ارزیابی مدیریت ، فرایند طی شده توسط مدیریت برای ارزیابی ، مفروضات مبنای ارزیابی و برنامه های مدیریت را برای اقدامات آتی ، مورد توجه قرار می دهد.

۹. مسئولیت حسابرس برای طراحی روشهای رسیدگی جهت یافتن نشانه های رویدادها یا شرایط ایجادکننده تردید عمده درباره توانایی واحد مورد رسیدگی به ادامه فعالیت برای دوره ای فراتر از دوره ارزیابی شده توسط مدیریت (حداقل ۱۲ ماه
از تاریخ ترازنامه )، تنها به پرس وجو از مدیریت محدود می شود.

۱۰. حسابرس در صورت شناسایی رویدادها یا شرایطی که بتواند تردیدی عمده درباره توانایی واحد مورد رسیدگی به ادامه فعالیت ایجاد کند باید اقدامات زیر را به عمل آورد:

الف) بررسی برنامه های مدیریت برای اقدامات آتی بر مبنای ارزیابی مدیریت از تداوم فعالیت ،

ب) گرداوری شواهد حسابرسی مناسب و کافی در مورد تایید یا رفع ابهام با اهمیت یا اساسی ازطریق اجرای روشهای لازم و

پ) درخواست تاییدیه کتبی از مدیریت درباره برنامه اقدامات آتی مدیریت .

۱۱ . حسابرس درباره امکانپذیری برنامه های مدیریت و اثر این برنامه ها دربهبود وضعیت واحد مورد رسیدگی ، شواهدحسابرسی مناسب و کافی کسب می کند. روشهای مرتبط در این زمینه می تواند شامل موارد زیر باشد:

الف) تجزیه و تحلیل اطلاعات مربوط به جریان وجوه نقد، سود و سایر پیش بینی های مالی مربوط و گفتگو درباره آنها با مدیریت ،

ب) تجزیه و تحلیل آخرین صورتهای مالی میان دوره ای واحد مورد رسیدگی ،

پ) بررسی شرایط قراردادهای تسهیلات مالی دریافتی و انتشار اوراق مشارکت ،

ت) مطالعه صورتجلسات مجامع عمومی صاحبان سهام ، هیات مدیره و کمیته های هیئت مدیره

ث) پرس و جو از مشاور حقوقی واحد مورد رسیدگی ،

ج) اثبات وجود، وجاهت قانونی و قابلیت اجرای توافقهای انجام شده با اشخاص وابسته و ثالث برای تامین و تداوم پشتیبانی مالی و ارزیابی توانایی مالی این اشخاص در تامین وجوه اضافی ، چ) بررسی برنامه های واحد مورد رسیدگی در رابطه با سفارشهای انجام نشده مشتریان و

ح) بررسی رویدادهای پس از تاریخ ترازنامه .

نتیجه گیری و گزارشگری حسابرسی

۱۲ . چنانچه استفاده از فرض تداوم فعالیت ، مناسب است اما ابهام با اهمیتی وجود دارد، حسابرس وجود موارد زیر را در صورتهای مالی مورد توجه قرار می دهد:

الف) توصیف کافی رویدادها یا شرایط اصلی ایجاد کننده تردید عمده درباره توانایی واحد مورد رسیدگی به ادامه فعالیت و برنامه های مدیریت برای برخورد با آن رویدادها یاشرایط و ب) توضیح مناسب درباره ابهام بااهمیت مربوط به رویدادها یا شرایطی که ممکن است تردیدی عمده نسبت به توانایی واحد مورد رسیدگی به ادامه فعالیت به عنوان یک واحد دایر ایجاد کند.

۱۳ . در صورت وجود ابهام بااهمیت در باره تداوم فعالیت و افشای کافی در صورتهای مالی ، حسابرس باید نظر مقبول اظهار، اما باافزودن یک بند توضیحی حاوی وجود ابهام بااهمیت درباره رویدادها یا شرایطی که ممکن است به تردیدی عمده در مورد توانایی واحد مورد رسیدگی به ادامه فعالیت ، گزارش خود را تعدیل کند. حسابرس در ارزیابی کفایت افشا درصورتهای مالی ، به این موضوع توجه می کند که اطلاعات افشا شده توجه استفاده کنندگان را به احتمال ناتوانی واحد مورد رسیدگی در بازیافت داراییها و پرداخت بدهیها در روال عادی عملیات تجاری ، به روشنی جلب نماید.

۱۴ . در موارد وجود ابهام اساسی درباره تداوم فعالیت یا وجود موارد متعدد ابهام بااهمیت ، شامل ابهام درباره تداوم فعالیت ، که آثار بالقوه آن درمجموع اساسی باشد، حسابرس باید صرف نظر از افشا یا عدم افشای آنها در صورتهای مالی ، نسبت به آن صورتها عدم اظهارنظر ارائه کند.

۱۵. در صورت وجود ابهام بااهمیت و عدم افشای کافی در صورتهای مالی ، حسابرس باید نظر مشروط ارائه کند. مناسب نبودن فرض تداوم فعالیت

۱۶ . چنانچه به نظر حسابرس ، واحد مورد رسیدگی قادر به ادامه فعالیت نباشد اما صورتهای مالی برمبنای تداوم فعالیت تهیه شده باشد، حسابرس باید باتوجه به میزان اهمیت ، حسب مورد، نظرمشروط یا مردود ارائه کند. هرگاه حسابرس براساس روشهای اضافی اجرا شده و اطلاعات دریافتی ، شامل آثار برنامه های مدیریت ، متقاعد شود که واحد مورد رسیدگی نمی تواند به فعالیت خود ادامه دهد، چنین نتیجه گیری می کند که صرفنظر از افشا یا عدم افشا، فرض تداوم فعالیت استفاده شده در تهیه صورتهای مالی نامناسب است و حسب مورد، نظر مشروط یا مردود ارائه می کند.

۱۷ . هرگاه مدیریت واحد مورد رسیدگی به این نتیجه برسد که استفاده از فرض تداوم فعالیت در تهیه صورتهای مالی نامناسب است ، تهیه صورتهای مالی برمبنای توقف فعالیت ضرورت می یابد. چنانچه مشخص شود مبنای توقف فعالیت
مناسب و افشای کافی به عمل آمده است ، حسابرس ، نظر مقبول ارائه می کند.

۱۸ . اگر مدیریت با وجود درخواست حسابرس ، تمایلی به انجام ارزیابی یا گسترش آن نداشته باشد، حسابرس باید لزوم تعدیل گزارش خود را به دلیل وجود محدودیت در دامنه رسیدگی ، درنظر گیرد. حسابرس برای جبران عدم ارزیابی توسط مدیریت مسئولیتی ندارد و می تواند به دلیل میسر نبودن کسب شواهد مناسب و کافی درباره استفاده از فرض تداوم فعالیت در تهیه صورتهای مالی ، گزارش خود را تعدیل کند.

منبع/نویسندگان: غلامرضایی – کاظمی