بیمه‌های تامین اجتماعی چگونه شکل گرفتند؟
بیمه‌های تامین اجتماعی چگونه شکل گرفتند؟
اولین مرحله فعالیت بیمه‌ها از نوع انسانی آن شکل‌گیری بیمه‌های شخصی درقالب شرکت‌های بیمه‌ای بازرگانی بوده است.
شکل‌گیری مبداء تاریخی جدی تر بیمه‌های اجتماعی به طور مستقل در ایران به سال ۱۳۰۴ یعنی سال تاسیس صندوق بازنشستگی کشوری برمی‌گردد. در سال ۱۳۰۹ به موجب مصوبه دولت مقرر شد صندوق احتیاط طرق و شوارع در کشور تاسیس شود که هدف آن بیمه کردن کارگران شاغل در عملیات راه سازی راه آهن در برابر حوادث ناشی از کار بود که عملاً از سال ۱۳۱۰ قوت اجرایی گرفت و در سال ۱۳۱۱ قلمرو این بیمه، کارگران ساختمانی را نیز تحت پوشش قرار داد. در سال ۱۳۱۲ مجدداً تعهدات این صندوق گسترش یافت به‌طوری مستخدمین روزمزد و قراردادی شاغل کارگاه‌های صنعتی معدنی کشور را نیززیر پوشش خودبرد.
در سال ۱۳۱۴ شرکت بیمه ایران تاسیس شد و دراین راستا چتر گسترده‌تری را به‌منظور پوشش فراگیر بیمه‌ای آغاز کردند به طوری که از سال ۱۳۱۸ کارگران و کارمندان موسسات خصوصی نیز تحت عنوان بیمه اشخاص شرکت سهامی بیمه ایران در قبال مخاطرات ناشی از کار قرار گرفتند و بالاخره در سال ۱۳۲۲ پس از تصویب در مجلس شورای ملی و سنا هر موسسه‌ای اعم از دولتی یا غیردولتی که کارگری در استخدام خود دارد موظف به بیمه کردن آنان نزد شرکت سهامی بیمه ایران شد.
در سال ۱۳۲۵ قانون کار در ایران شکل می‌گیرد و به‌دنبال آن صندوقی تحت عنوان صندوق تعاون و بهداشت به نام بنگاه رفاه اجتماعی فعالیت خود را آغاز می‌کنند و تعهدات ناشی از کار که بر عهده شرکت سهامی بیمه ایران بود به این بنگاه واگذار می‌شود. در سال ۱۳۴۲به منظور گسترش دادن فعالیت های بیمه ای و اجتماعی نام وزارت کار به وزارت کار و امور اجتماعی و نام سازمان نیز به نام سازمان بیمه های اجتماعی تغییر پیدا می کند.
در حوزه بیمه‌های درمانی نیز از سال ۱۳۴۲ درمان کارکنان دولت به وزارت بهداری محول شد. فروردین سال ۱۳۴۸ نیز سازمان بیمه های اجتماعی روستائیان تاسیس و در قانون سال ۱۳۵۴ تامین اجتماعی این سازمان منحل و در سازمان تامین اجتماعی ادغام شد ولی تا سال ۱۳۸۴ علی رغم وجود مبانی قانون هیچ اقدام عملی برای بیمه بازنشستگی روستائیان وعشایر صورت نگرفت و بالاخره در سال ۱۳۵۴ سازمان نوین تامین اجتماعی شکل می‌گیرد که مجموعه وظایف این سازمان تاکنون در قلمرو تحت پوشش قرار دادن کارگران به‌طور اعم و بعضی از کارکنان دستگاه‌ها به طور اخص قرار می‌گیرد به‌طوری که برآورد می‌شود بیش از ۳۰درصد مشمولان این صندوق به صورت اختیاری یا حرف و مشاغل آزاد هستند.
در این راستا صندوق و سازمان بازنشستگی کشوری نیز کماکان پوشش بیمه‌های اجتماعی کارمندان رسمی دولت را برعهده دارد.
به هر حال در تاریخ تحولات صندوق‌های بیمه بازنشستگی در کشور در حال حاضر بالغ بر ۱۸ صندوق بیمه‌ای و بازنشستگی ریز و درشت وجود دارد که در یک نگاه کلی مهم‌ترین این صندوق‌ها عبارتند از: صندوق بازنشستگی نیروهای مسلح که قوای مسلح اعم از نظامی و انتظامی را تحت پوشش قرار داده، صندوق بازنشستگی کشور که مجموعه کارکنان دولت را در چتر بازنشستگی خود قرار داده است و سازمان تامین اجتماعی مجموعه نیروهای کار و خدماتی را که در اقتصاد رسمی کشور فعالیت دارند مورد حمایت‌های درمانی و بازنشستگی خود قرار داده است و صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستائیان و عشائر که از سال ۱۳۸۴ فعالیت خود را آغاز کرده است وبالاخره صندوق بازنشستگی کارکنان فولاد، پس در مجموع می‌توان گفت ایران به لحاظ گسترش چتر بیمه‌های اجتماعی در حوزه‌های درمان و بازنشستگی از نمره قابل قبولی در مقایسه با بسیاری از کشورهای در حال توسعه و منطقه برخوردار است.
